Jacques Brel terug in Kurhaus

Iedere show verliest Olivier Laurent twee kilo aan zweet. Op het podium perst de Vlaamse Brelimitator er alles uit om de intensiteit van de meester te evenaren. 28 december treedt Laurent op in het Kurhaus.

Op zesjarige leeftijd ontdekte Laurent zijn talent voor imitatie. “Met mijn grootvader ging ik naar optredens van grote zangers als Serge Gainsbourg en Charles Aznavour. Ik merkte al snel dat ik die mensen goed na kon doen. Toen ben ik er mee begonnen.” Dat Brel hem het beste lag, merkte hij jaren later toen hij meedeed aan een show. “Ik had een honderdtal stemmen op mijn repertoire. Toen ik Ces Gens-là van Brel zong kreeg ik een staande ovatie.” Het was op dat moment dat Laurent besloot een voorstelling rondom Brel te maken.

Foto: Anthony Klein

Lange tijd trad hij op als Brelimitator, al vond hij zelf dat hij er nog niet klaar voor was. “Het heeft me nog zeker tien jaar gekost om alle details onder de knie te krijgen: de beweging van zijn armen, zijn benen, zijn mimiek. Ook had ik nog niet genoeg meegemaakt in het leven. Brel is niet alleen een zanger, maar ook een acteur. Elk liedje van hem moet je acteren. Ik heb nu pas het gevoel dat ik er helemaal klaar voor ben.”

Met zijn Brelshow trekt Laurent sinds een jaar of twee de wereld over: van Dubai en Barcelona tot New York en Quebec. Uiteraard ontbreken België en Frankrijk niet op de speellijst. Hij krijgt de volledige steun van de familie van Jacques Brel: “Dat is heel belangrijk voor mij. Daar krijg ik oprecht tranen van.” Wat spreekt hem zo aan in de chansonnier? “Hij had alleen een spot en muziek nodig en was vertrokken. Voor mij is hij de verpersoonlijking van rock ‘n roll.”

Poppenspeelster (84): “Ik krijg er nog steeds heel veel voor terug”

25 jaar geleden kreeg het Amersfoortse Poppentheater Toermalijn een plek in Koetshuis Randenbroek. Daarvoor zat het theater jarenlang in de Koppelpoort. Poppenspeelster Camilla Koevoets (84 jaar) is vanaf de beginperiode actief bij Poppentheater Toermalijn en speelt in de kerstvakantie diverse voorstellingen.

Hoe bent u poppenspeelster geworden?

“Mijn vader deed dit als hobby en thuis had hij ook een marionettentheater. Ik wist dus van het bestaan. Via allerlei omwegen ben ik bij het poppentheater van Bert Brugman terechtgekomen. In Salzburg heb ik geleerd om met marionetten te werken. Toen ik een jaar of 20 was, ben ik met een eigen theater begonnen. De drang om poppenspeelster te worden was zo groot dat ik het heb doorgezet, of ik er nu van kon leven of niet. Ik heb ook nog een aantal jaren rondgereisd en op scholen gespeeld.”

Foto: Nicole Nierop

Was het in de beginperiode heel anders dan nu? 
“Ja, aanvankelijk deed ik nog twee verhalen: een voor kinderen tot zes jaar en een voor kinderen tot 12 jaar. Oudere kinderen kwamen toen ook nog kijken. De mensen die in de begintijd kwamen, zijn altijd blijven komen. Nu komen ze met hun kleinkinderen kijken. Ze vertellen dan trots dat ze ook nog met de vader of moeder van het kind zijn geweest. Dat is echt een geschenk hoor.”

Oudjaarsshow Jeroen van Merwijk over de toegenomen truttigheid

‘Was volgend jaar maar vast voorbij’, zo luidt de titel van de oudejaarsconference waarmee de Utrechtse cabaretier Jeroen van Merwijk door het land trekt. De slotvoorstelling vindt op 29 december plaats in -hoe kan het anders- de Utrechtse Schouwburg. De NUK sprak met Van Merwijk over de voorstelling.

Hoe kwam je op het idee voor een eindejaarsshow? 

‘Bij het grote publiek sta ik vooral bekend als liedjesschrijver, dus ik dacht: waarom geen oudejaarsshow met alleen maar liedjes? Dat was ook nog niet eerder gedaan. In de voorstelling zing ik dertig liedjes en tussendoor praat ik een beetje. Een keer of veertien heb ik deze show intussen gedaan. De definitieve vorm heb ik nu wel gevonden. Het is altijd weer even zoeken naar tempo en ritme.’

Heb je nog veel veranderd in de tussentijd?

‘Ja, best wel. Er zijn nieuwe liedjes bijgekomen en ik heb er een paar uitgehaald. Ook de teksten tussen de liedjes door zijn beter, meer sturend geworden. De reacties uit de zaal spelen een grote rol: een lied waarvan ik veel verwachtte heb ik ingekort tot twee regels. Het was een drammerig lied over klimaatdrammers. De zaal keek me glazig aan. Wat ervan is overgebleven? “Als er één ding wordt gehaat dan is het drammen, en dan vooral wanneer het gaat over het klimaat.”’

Utrecht loves jazz

Het Utrechtse jazzklimaat is goed, zeggen zij die het weten kunnen. Lokale muzikanten spelen veel samen en steeds meer podia programmeren het genre. Saxofoniste Kika Sprangers: ‘De stad is een prima voedingsbodem voor het ontstaan van veel verschillende soorten jazz.’

Precies 100 jaar geleden vond in Utrecht het eerste jazzconcert plaats. In het oude Tivoli aan de Kruisweg kon de bezoeker voor een bedrag van drie gulden op de eerste rang genieten van de Mayfair Jazzband. Cultuurcentrum Parnassos, aan diezelfde Kruisweg, viert dit heugelijke feit met een concert van bassist Tjitze Vogel. Die speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de Utrechtse jazzscene. In het SJU Huis – lange tijd hét jazzpodium van de stad – liet hij musici uit de jazz en wereldmuziek met elkaar optreden.

Kika Sprangers

Het SJU Huis behoorde, samen met het Bimhuis in Amsterdam, tot de oudste jazzpodia in het land. Het verdwijnen ervan in 2011 maakte veel los bij jazzminnend Utrecht. ‘Toen het ophield te bestaan, was het echt even zoeken naar een nieuw podium,’ zegt Hugo van Els van UJazz, platform voor jazzmusici en -liefhebbers. Een tijdje fungeerde het Mirliton Theater als alternatief Utrechts jazzpodium ‘Een mooie plek,’ aldus Van Els, ‘maar wel erg diep verstopt in de spelonken van Hoog Catharijne.’

De Kleedkamer - De Gestampte Meisjes

Uitagenda Utrecht vraagt acteurs, cabaretiers en muzikanten naar hun beleving van de laatste momenten voordat ze het podium opgaan. Esmee van Liere, Ymke van Hoof en Thenera van de Pluijm van De Gestampte Meisjes touren momenteel door het land met hun magic show F*KE IT.

De Gestampte Meisjes?

Thenera: ‘Die naam hebben we supersnel bedacht. Hij slaat erg op wat wij doen: theater maken met een twist en een randje. En soms stampen we elkaar inderdaad de grond in, haha.’

Jullie show is erg fysiek. Hoe bereid je je voor in de kleedkamer?

Esmée: ‘Ik ben ook danslerares en draai mijn hele streetdance-playlist in de nog lege zaal. Om op te warmen doe ik dansjes waarbij ik een kurk in mijn mond hou. Ik slis namelijk, en als ik de kurk eruit haal, kan ik daarna beter articuleren.’
Thenera: ‘We dagen elkaar uit met push ups. En om alerter te worden, doen we een samoeraivechtersspel genaamd Hoo Tjin Tjak. De een valt aan met een Hoo, een denkbeeldig zwaard, de ander verdedigt zich met een Tjin en de derde snijdt haar vervolgens, Tjak, doormidden. O ja, we gooien ook nog over met een onzichtbare bal. Zo komen we op hetzelfde energielevel en raken we connected voordat we het podium opgaan.’
Esmee: ‘Vergeet de zeven kussen niet! We gaan we in een kringetje staan, geven elkaar zeven kussen, roepen heel hard whooo!’

De tijd met zang te lijf gaan

Al drie decennia staat de Zaanse formatie De Kift op de planken. Het elfde album ‘Bal’ krijgt na een clubtour nu een theatertournee. 6 december staat de band in Diligentia in Den Haag.

De muziek van De Kift is te omschrijven als een aanstekelijke, soms kolderieke maar immer bezielde mix van polderpunk, Oost-Europese muziek, theater en fanfare. Vrolijkheid wordt afgewisseld met melancholie. De band speelde eerder in theaters, maar voor het eerst is er nu een heuse theatertour.

De Kift in Diligentia 

‘Bal’ verscheen in 2017 op cd (en vinyl) waarna een clubtour volgde. Nu is er dus een theatertour met de liedjes van dat album, aangevuld met nieuwe teksten, muziek en scenes. “Ik vind het allebei fijn om te doen. Wel komen onze teksten beter tot hun recht in het theater,” vertelt zanger en oprichter Ferry Heijne. Het theater is een plek waar de band er wel voor moet waken om ‘witjes te laten vallen’: “Dat is een theaterterm die we hebben geleerd. Het betekent dat een overgang niet lekker loopt. In een club is het minder erg als er dingen fout gaan. Daar kun je spontaan op reageren. In het theater moet vanaf het begin alles goed staan.”

Hoe VanWyck haar stem vond

Onlangs verscheen het tweede album van singer-songwriter VanWyck, Molten Rock. Op de opvolger van An Average Woman grossiert ze eveneens in prachtige donkere en stemmige folkliedjes. 'Ik heb veel verdriet meegemaakt in mijn leven.'

‘Ik heb lang gedacht dat ik niet kon zingen. Daarom ben ik begonnen als rapper.’ Het klinkt vrij ongeloofwaardig uit de mond van zangeres Christien Oele. Juist haar donkere, sensitieve stemgeluid maakt veel indruk. En de ingetogen folk van haar band VanWyck associeer je niet direct met rapmuziek. Maar heus: de Amsterdamse zangeres (met Nieuw-Zeelandse roots) is begonnen in de hiphop, begin jaren 90. ‘Freestylen bij een beat, dat lag me wel,’ zegt ze lachend. Pas sinds kort realiseert ze zich dat mensen geraakt worden door haar stem. ‘Dat had ik niet voorzien nee.’

Via de nodige omzwervingen kwam de 48-jarige zangeres uit bij de verstilde, Amerikaans georiënteerde muziek die ze maakt onder de naam VanWyck. Als rapper en toetsenist van jazzdance-formatie Hit the Boom! trad ze op in heel Europa, maar de echte doorbraak bleef uit. Toen de manager haar op een dag voorstelde om een triphoplied te zingen, ging Oele schoorvoetend akkoord. ‘Rappen was energiek en stoer. Daar kon ik me achter verschuilen. Als zangeres voelde ik me kwetsbaar. Wel merkte ik dat er een connectie met het publiek ontstond. Dat intrigeerde mij.’

Beter een slechte keuze dan geen keuze

Alles achter je laten en ergens anders opnieuw beginnen. Dat is het uitgangspunt van de tragikomische theatervoorstelling Sexual Healing. Een ongelukkig Nederlands gezin vertrekt naar Frankrijk en raakt daar in de ban van een geheimzinnige jongeman.

Nee, een directe link met het zwoele nummer uit het begin van de jaren tachtig is er niet. “Iedereen begint het te zingen als ik de titel van de voorstelling noem. Op associatief niveau zijn er wel connecties. Marvin Gaye probeerde in Oostende in het reine te komen met zichzelf. En er was ook nog die familietragiek met zijn vader. Maar Sexual Healing gaat zeker niet over hem,” vertelt regisseur Jeroen De Man.

Waar gaat het stuk wel over? “Over reiniging en heling. En over de verstoorde band die mensen hebben met het woord ‘seks’. Bestaat seks alleen uit die ene actie? Of is contact maken en naar elkaar kijken ook seks? En vechten met elkaar? Troosten?”

De dromen van asielzoekers in Overvecht 

Honderden vluchtelingen streken in 2017 en 2018 neer in een tijdelijk asielzoekerscentrum in het Utrechtse Overvecht. Hoopvol, met dromen over een nieuwe toekomst. Maar die kwamen lang niet altijd uit, blijkt uit een documentaire van Jos Bierings en Marieke Spee.

De 25-jarige Pakistaan Saddam Hussain is een van de geportretteerden. ,,In de VS had hij een studiebeurs aangevraagd, maar die werd afgewezen vanwege zijn naam en land van herkomst,” vertelt Bierings. Spee voegt toe: ,,Hij had biochemie gestudeerd en sprak goed Engels. Het was een intelligente, open jongen. We hadden meteen een goede klik met hem. Zijn droom was om in Nederland champignons te kweken op koffiedrab.” Ondanks goede bedoelingen komt zijn plan niet van de grond. De onzekerheid over zijn verblijfstatus zorgt ervoor dat hij zijn zaakjes niet rond krijgt. Hussain wacht de procedure niet af en vertrekt naar Parijs waarna de documentairemakers hem uit het oog verliezen.

Van Bach tot Metallica

Samen met het Residentieorkest staat de Haagse Hammondspeler Sven Figee 16 november in het Paard met de voorstelling Symphonic Junction. Van Bach tot blues en van Vivaldi tot Metallica. Het is een eenmalig optreden, dus Figee moet er wel staan die dag.

“Leuk is anders,” verzucht Figee na de vraag of de spanning zich al een beetje ophoopt. “De afgelopen weken, maanden heb ik vaak gedacht: waarom werk ik niet in een koffiebar? Daar word je ook blij van. Koffiezetten is redelijk te managen en veroorzaakt weinig stress.”

Het is duidelijk geen sinecure: het optreden van de gelouterde Hammondspeler met het symfonieorkest in het Paard. Enigszins verklaarbaar zijn de zenuwen wel. De show is eenmalig en er worden tv- en plaatopnames gemaakt . “Er is geen second change. Dat maakt de spanning vooraf heel heftig. En het zijn ook nog eens verdomd lastige stukken om te spelen. Het is onwijs zwaar en bepaald niet relaxed.”

Foto: ProperPictures Fotografie

Je zou de muzikant bijna een ander leven toewensen. Maar het plezier van muziek maken is hij toch niet verloren. “De kik van een optreden is ook lekker hoor,” herpakt hij zich. “Als het goed gaat, krijg je kippenvel. En als ik de strijkers hoor, en er midden in zit, kan ik in trance raken van mijn eigen muziek. Dat is onbetaalbaar. Ik vind het supergaaf als ik mensen met de ogen dicht in vervoering zie raken.”

De Kleedkamer - Jeroen van Merwijk

Uitagenda Utrecht vraagt acteurs, cabaretiers en muzikanten naar hun beleving van de laatste momenten voordat ze het podium opgaan. Cabaretier Jeroen van Merwijk staat momenteel in de theaters met de Oudejaarsshow ‘Was volgend jaar maar voorbij’.

Ben je zenuwachtig voor een optreden?

“Dat hangt van de voorstelling af. Als ik een complete voorstelling uit mijn hoofd moet oplepelen, zoals ik jaren heb gedaan, is er wel enige nervositeit van te voren. Dat was zeker zo toen ik net begon. Het duurt toch een tijdje voordat je dat onder de knie hebt: optreden met publiek voor je neus. In mijn nieuwe show lees ik de liedjes grotendeels op van papier. En dan ben ik eigenlijk niet of nauwelijks zenuwachtig. Maar helemaal zonder spanning het podium opgaan is ook niet verstandig.”

Je staat al heel wat jaren op het podium. Vroeger had je er dus meer last van?

“Ja, de spanning is wel minder geworden. Van huis uit ben ik beeldend kunstenaar en dan is het moeilijk en tegen de aard in om het podium op te gaan. Maar ik ben ook weer een atypische kunstenaar omdat ik veel lul. Op de Kunstacademie was ik degene die het meeste lulde van allemaal. Dat was ook niet zo moeilijk met al die introverte types haha. Uiteindelijk zit ik toch liever in het atelier. Het podium opgaan heb ik echt moeten leren. Eerst was ik een week zenuwachtig, toen een paar uur, toen een uur, toen 13 minuten, toen 10 minuten en nu 1 minuut ongeveer.”

Kim Wilde vindt zingen weer leuk 

22 november staat Kim Wilde in de Grote Zaal van het Paard. In de jaren tachtig bestormde de popdiva de hitlijsten met nummers als ‘Kids in America’ en ‘Cambodia’. Na een sabbatical van enkele jaren, besteed aan moederschap en tuinieren, liet ze in 2003 weer van zich horen. Vorig jaar verscheen haar veertiende studioalbum en de inmiddels bijna 60-jarige zangeres denkt voorlopig niet aan stoppen.

Dat ze met haar debuutsingle, het energieke ‘Kids in America’, in 1982 een komeetachtige entree maakte in de popwereld, verbaasde Kim Wilde niet echt. “Het nummer had veel power. Ik zag in het publiek de energie ontstaan als we het speelden. Het was de perfecte popsong. Ik speel het nog steeds graag,” vertelt ze telefonisch. De piepjonge Kim Wilde (20 jaar) werd op slag een wereldster. Enigszins tegen wil en dank. “Ik reisde de hele wereld over om die single en mijn eerste album te promoten: van Australië, Japan, Nederland en Duitsland tot de VS. Het begin van mijn carrière ben ik alleen maar bezig geweest met interviews, fotoshoots en tv-optredens.”

Foto: EPA

Al snel volgden er meer hits, zoals ‘Chequered love’, ‘Cambodia’ en ‘View from a bridge’. Het schrijven van liedjes liet Wilde aanvankelijk over aan haar vader en broer. Vanaf midden jaren 80 pas had de zangeres voldoende vertrouwen om dat zelf te gaan doen. Het grote succes overdonderde haar, maar Wilde is niet alleen negatief over die periode: “Ik heb er zeker ook van genoten. En succes hebben is beter dan geen succes hebben.” Ze is blij dat ze haar momenten van glorie beleefde in de jaren 80 en 90, en niet in de huidige tijd: “Toen vond ik de media al lastig, nu zou ik het echt verschrikkelijk gevonden hebben. Door de druk van sociale media hebben jonge muzikanten het tegenwoordig veel zwaarder dan in mijn tijd.”

Le Guess Who?: Embrace the unknown

7 t/m 10 november vindt alweer de dertiende editie plaats van Le Guess Who?, het festival voor grensverleggende muziek van over de hele wereld. Onder het motto ‘Embrace the unknown’ is er ook dit jaar weer avontuurlijke muziek te horen en zien uit de meest uiteenlopende genres. In popzalen, theaters, kerken, clubs en oude fabriekspanden in Utrecht.

Deze editie treden onder andere op: de baanbrekende Malinese muzikant Fatoumata Diawara, de Nederlandse fashionfuturist Iris van Herpen & geluidskunstenaar Salvador Breed, de Noorse multidisciplinaire artiest Jenny Hval, de elektronische producer The Bug, de New Yorkse avant-gardecomponist Patrick Higgins en de psychedelische krautrockband Moon Duo.

Speciale optredens zijn er van de Pakistaanse Ustad Saami, de laatste levende uitvoerder van khayál, de voorloper van de oude, islamitische qawwali-muziek, jazz/funk/disco-icoon Asha Puthli, die als een van de eerste traditionele Indiase muziek met westerse pop samenbracht en wiens muziek gesampled werd door o.a. Notorious B.I.G. en Jay-Z, en de Ethio-groove legende Ayalew Mesfin, die samen met de Debo Band een exclusieve Europese show geeft.

Andere artiesten die optreden tijdens Le Guess Who? 2019 zijn Holly Herndon, Deerhunter en Efterklang.

Johan Gijssen over LGW?: "Ik ben nog nooit zo relaxed geweest."

Over twee dagen barst het muziekfestival Le Guess Who? weer los. Op vele plekken in Utrecht kun je je laten verrassen door avontuurlijke muziek. Hoe staat het met de voorbereidingen? De NUK sprak met organisator Johan Gijssen.

“Ik ben nog nooit zo relaxed geweest voor Le Guess Who? als dit jaar”, vertelt Johan Gijssen lachend, onderuitgezakt in een zitzak in een koffietent aan de Oudenoord. “Alles staat in de steigers. Het loopt nu.” Is er geen enkele zorg? “Jawel, de lange rijen.”

Wat is er dit jaar anders dan andere jaren?

“We doen meer aan samenwerkingen in de stad. Zo zijn er dit jaar lezingen op de universiteit en werken we samen met Stichting Fotodok. Ook is er voor het eerst een driedaags filmfestival. Er gebeurt zoveel tijdens Le Guess Who? dat het zelfs voor mij soms lastig is om alles bij te houden.”

Zijn er bands die hebben afgezegd?

“Nee, gelukkig niet. Dat blijft wel altijd een risico voor ons omdat we relatief weinig acts boeken die op tournee zijn. Ze komen speciaal voor Le Guess Who? naar Utrecht. En dat de artiesten uit de hele wereld komen maakt het ook spannend. Zo zijn pas vorige week de visa geregeld voor de Ethiopische artiest Ayalew Mesfin. Een hele opluchting. Op dit soort dingen hebben we maar weinig invloed.”

Een verhaal over onvoorwaardelijke broederliefde

Voor veel mensen behoort De Gebroeders Leeuwenhart van Astrid Lindgren tot de favoriete jeugdboeken. Het avontuurlijke verhaal over dood, moed en broederliefde heeft bijna 50 jaar na verschijning nog niets aan populariteit verloren. Regisseur Casper Vandeputte maakte een bewerking voor het theater. “Tijdens de voorstelling ga je dichter tegen elkaar aan kruipen.”

Ook Vandeputte is het boek altijd bijgebleven: “In mijn jeugd was De Gebroeders Leeuwenhart een boek met een reputatie: je moest er van huilen. De eerste paar keer dat ik het las, ben ik niet verder gekomen dan het begin. Ik vond het te heftig.” Het raadselachtige in het verhaal sprak hem erg aan. “Ik begreep het niet helemaal als kind. Dat het over grote thema’s ging en dat het spannend was kon ik wel bevatten. Maar wat gebeurde er nu allemaal aan het eind?”

Foto: Bowie Verschuuren

Ervaring met kindertheater had Vandeputte niet, totdat artistiek leider Noël Fischer hem vroeg om De Gebroeders Leeuwenhart te bewerken voor het toneel. “Ik had er helemaal niet over nagedacht dat zoiets ook zou kunnen. Maar ik heb het altijd leuk gevonden om boeken te bewerken voor het theater. Het is een soort puzzel.” Eerder regisseerde hij een aantal stukken over dolende twintigers en dertigers. Ook bewerkte hij literaire teksten van o.a. Hugo Claus en Salinger voor het toneel. En zaterdag is dus de première van zijn eerst kindervoorstelling.

Pussy Riot: 'Vrijheid is niet vanzelfsprekend'

Maria Alyokhina, oprichtend lid van de Russische politieke punkrockband Pussy Riot, geeft met de voorstelling Riot Days een inkijkje in haar verhaal van protest, politie, de gevangenis in Moskou en politiek activisme. De voorstelling is een mix van quotes en poëtische statements, en wordt ondersteund door sax, drums, electronica en performers. 

“Kun je me over tien minuten nog eens bellen? Mijn telefoon werkt niet momenteel.” Nu het eindelijk gelukt is om contact te krijgen met Maria Alyokhina, na maanden van vruchteloos mailen, bellen en anderszins, belooft haar eerste opmerking weinig goeds. Maar zowaar: Tien minuten later beantwoordt de Russische redelijk welwillend, vanuit een rumoerige eetgelegenheid en af en toe met volle mond, de vragen over de theatervoorstelling. De eerste woorden zijn in het Russisch, maar gelukkig schakelt ze meteen over op het Engels, met een grappig accent.

Nee, in Utrecht is ze nog nooit geweest, bekent ze. Eerder dit jaar was ze wel in Amsterdam, om een lezing te geven aan de UvA. “Ik vind het altijd interessant om feedback te krijgen op mijn verhaal uit andere landen. Amsterdam vond ik overigens veel te druk,” zegt de Moskou woonachtige Alyokhina. Het verhaal waarmee ze nu in het theater staat, is volgens haar niet gebonden aan een specifiek land of regime. “Het is een universele vertelling over menselijke waarden en politieke gevangenschap en laat zich niet beteugelen door landsgrenzen.”

Le Mini Who? en Lombok Festival 

Het jaarlijks Utrechts festival voor avontuurlijke muziek Le Guess Who?, dat kan rekenen op wereldwijde aandacht, organiseert ook twee kleinere muziekfestivals: Le Mini Who? en Lombok Festival. Beide gratis festivals zijn opgezet om Le Guess Who? nog meer te verbinden met de stad Utrecht. Coördinator Hanan de Sain vertelt.

Lombok Festival wordt georganiseerd door buurtbewoners, locaties en de organisatie van Le Guess Who? tezamen. “In het eerste jaar (2017) hebben we alle bewoners een brief gestuurd met de oproep om ‘samen Lombok te vieren’. Veel mensen uit de wijk boden aan om op te treden of om te koken op de markt op het Moskeeplein,” vertelt De Sain. Verspreid door de wijk zijn er op het Lombok Festival allerlei muziekoptredens (met een lichte focus op Noord-Afrikaans en Oosters georiënteerde muziek) en openbare eetgelegenheden met maaltijden van alle windstreken. “Het festival is ontstaan vanuit de gedachte dat Lombok een van de weinige multiculturele wijken van Utrecht is die dicht bij het stadscentrum ligt. Ook zijn er veel culturele plekken en liggen alle locaties op loopafstand van elkaar.”

“Maar,” zo benadrukt De Sain “Lombok Festival wil vooral het multiculturele geluid van Lombok laten horen omdat de samenstelling van de wijk door gentrificatie (d.w.z. het aantrekkelijk maken voor meer vermogende nieuwe bewoners, red.) flink is veranderd. De Kanaalstraat en het Moskeeplein ogen wel nog multicultureel, maar dat beeld is niet meer representatief voor de hele wijk.”

Dit jaar ligt de nadruk iets meer op de samenwerking met de diverse locaties, zoals Molen de Ster, Kopi Susu, De Voorkamer en de moskee. “In de moskee wordt een rondleiding georganiseerd. Veel mensen kennen het karakteristieke gebouw niet van binnen. De architectuur is prachtig! Bezoekers krijgen verhalen te horen over de verschillende gemeenschappen die er komen en over de achtergrond van de Ulu Moskee.”

De rare shit van Indian Askin

5 oktober staat Indian Askin in de Fluor. De jeugdige Amsterdamse band staat garant voor frisse garagerock met psychedelische invloeden. Het AD Amersfoortse Courant sprak met toetsenist/gitarist Bart van der Elst.

“Meestal begint mijn dag inderdaad iets later,” zegt Van der Elst lachend als hij wordt geconfronteerd met de opmerking dat een interview met een rockmuzikant zo vroeg in de ochtend wellicht wat ongebruikelijk is. “Ik heb wel even de wekker moeten zetten ja.”

Bedachtzaam, en toch ook wel redelijk uitgeslapen vertelt hij vervolgens over zijn toetreding in 2015 tot Indian Askin, de band van zanger en liedjesschrijver Chino Ayala die al enige jaren actief was als trio. “Ik speelde met mijn toenmalige formatie The Brakes in de Exit, een legendarische Rotterdamse club uit de jaren ‘70 en ‘80 die tijdelijk was heropend, en Indian Askin trad na ons op. Na afloop vertelden ze me dat ze nog een vierde persoon zochten om hun sound te verbreden. Ik was verrast dat ze mij vroegen. Na onze eerste gezamenlijke repetitie ben ik er nooit meer weggegaan.”

Het geluid van Indian Askin beviel Van der Elst meteen. “Het klonk heel rauw en er was ruimte voor avontuur. Het voelde als een soort ontdekkingsreis. Ik was toen ook pas 17 of 18 jaar.” Fijne bijkomstigheid was dat de band al beschikte over enige podiumervaring, o.a. opgedaan tijdens de Popronde van 2014. “Ik stapte op een rijdende trein.” ‘Psychpop’, zo wordt de muziek van Indian Askin wel getypeerd. Kan hij zich daar in vinden? “Al schiet je me lek. Maken we pop, rock, indie of alternative? Het is gewoon gitaarmuziek met synthesizers. Het omschrijven van genres vind ik eigenlijk overbodig.”

Verder leven na de dood

De dichtbundel ‘Lijfrente’ van Vrouwkje Tuinman is een verslag van het eerste jaar na een verlies. In maart 2019 overleed haar geliefde: dichter en beeldend kunstenaar F. Starik. Gedichten schrijven is voor Tuinman de manier om hem in leven te houden. “Maar ik wilde er ook graag iets praktisch mee doen.”

Twee weken geleden presenteerde ze samen met Andrea Stultiens de dichtbundel ‘Lijfrente’, tegelijk met een tentoonstelling waar een deel van de nalatenschap van F. Starik wordt getoond. In maart dit jaar bezorgde ze het boek ‘Klaar’, dat gaat over de sterfelijkheid van zijn moeder en hemzelf. In haar huis in Zuilen vertelt een ietwat zieke en vermoeide Tuinman over de totstandkoming van ‘Lijfrente’.

Voelt het goed om nog zoveel met hem bezig te zijn? Of beschouw je het als je werk?

“Allebei. Het werkt troostend omdat ik op deze manier met hem in dialoog blijf. Hij was ook schrijver en we waren altijd veel met elkaars werk bezig. We waren heel kritisch op elkaar, maar wel resultaatgericht. Het voelt nu toch alsof hij meekijkt en zegt hoe het anders moet. Maar het is ook mijn manier om met zo’n grote gebeurtenis om te gaan. Ik wilde er graag iets praktisch mee doen. Er ligt nog zoveel werk van hem. Ik vind het niet passen om dat allemaal weg te gooien.”

Is het moeilijker om te schrijven over een overleden geliefde?

“ ‘Lijfrente’ is persoonlijker en directer dan mijn eerdere werk, dat maakte het wel zwaarder om te doen. De privacy grens lag ook iets anders dan normaal. Voor mij was het logisch om all the way te gaan. Er zijn wel gedichten die ik liever niet voorlees omdat ik ze te persoonlijk vind, zoals “Wat ik mocht:”. Maar hij hoort er wel tussen. ‘Het weigerachtige lichaam’ is een belangrijk thema in mijn werk.”

'Camino gaat niet over een man die filmt, maar over een man die loopt'

29 september draait de film ‘Camino’ van Martin de Vries op het NFF. De Utrechtse filmmaker liep de pelgrimstocht naar Santiago de Compostella zonder de bedoeling er een film van te maken. Inmiddels is zijn gefilmde zelfportret de best bezochte documentaire van het jaar.

“Een redelijk cliché verhaal”, zo noemt Martin de Vries zijn beweegreden om de beroemde pelgrimstocht ‘Camino’ te gaan lopen: “Ik was net 60 jaar geworden, de kinderen waren de deur uit en ik had afstand gedaan van mijn bedrijf (NostalgieNet, red.). Tijd dus om eens uit zoeken hoe het er met me voorstond, fysiek, maar vooral mentaal. Mijn vrouw was er in eerste instantie niet zo blij mee: je bent toch drie maanden weg. De hond kan doodgaan. Of je moeder. Gelukkig is dat allebei niet gebeurd. En uiteindelijk steunde ze mij ook om dit avontuur aan te gaan.”

In augustus 2016 vertrok De Vries met een rugzak, selfiestick en GoPro-camera vanuit Le Puy-en-Velay naar Santiago de Compostella voor een tocht van 1600 kilometer. Nagenoeg onvoorbereid. “In de film zeg ik: Trainen hoef je niet te doen, dat doe je hier.’ Dat is niet helemaal waar natuurlijk, maar het mentale gedeelte kun je niet trainen. Goede schoenen zijn wel van wezenlijk belang.”

Plannen voor een film of documentaire had hij niet. “Net voordat ik begon met lopen dacht ik wel: wellicht is het goed om onderweg toch iets te registreren. Ik heb toch mijn hele leven in de media gewerkt. Het ging mij niet om de wandeltocht op zich: de mooie dorpjes, de kerkjes, het landschap. Ik wilde vastleggen wat mezelf overkwam tijdens het lopen. Bij terugkomst zou ik dat proces misschien kunnen zien.”

Vrolijke liedjes schrijven lukt nog steeds niet voor Kovacs

14 september staat Kovacs in de Fluor. Na twee succesvolle albums werkt ze momenteel aan haar derde. Het leven valt haar minder zwaar dan voorheen, maar: “Vrolijke liedjes schrijven lukt me nog steeds niet zo goed.”

Een tattoo op haar linkerarm met het onderschrift ‘Norma Jean’ trekt de aandacht. ‘Marilyn Monroe was mijn grote idool toen ik jonger was,’ vertelt Kovacs op een Eindhovens terras. Je zou het niet meteen verwachten van de soms wat androgyn ogende zangeres met het immer geschoren hoofd. ‘Ik voel me zo juist meer vrouw. Van de week dacht ik opeens: ik laat mijn haar groeien! Maar toen ik vanmorgen voor de spiegel stond, vond ik het veel te lang. Vrouwelijkheid komt van binnenuit, het gaat er om wat je uitstraalt.’

Foto: René Manders

De eigenzinnigheid van Kovacs blijkt ook uit de muzikale wegen die ze bewandelt. Onlangs brak ze met haar platenlabel omdat ze zich niet kon vinden in de muzikale koers van het label. “Het moest commerciëler van hen. Ze wilden dat ik overal zou opdraven en daar werd ik niet gelukkig van. Ik wilde terug naar mezelf en me niet laten beïnvloeden door de mening van anderen.”

Kovacs werkt aan de opvolger van haar tweede album ‘Cheap Smell’: “De liedjes worden donkerder en krijgen meer edge (rauwe randjes). We zoeken minder de middenweg op. Ook komen er elektronische dingen voorbij, maar het blijft organisch.” Een negental liedjes schreef ze intussen voor het nieuwe album. “Het zijn nog geraamtes die ik moet inkleuren.” Het klinkt wat cryptisch, maar een ding is duidelijk: “Het album staat dichter bij wie ik nu ben.”

Popronde Utrecht

Tijdens de jaarlijkse nationale Popronde krijgen talentvolle Nederlandse bands de kans zich te presenteren aan een groot publiek. Uitagenda Utrecht sprak met vier nieuwe formaties die op 10 oktober optreden in Utrecht. 

Foxlane:‘Een halflege zaal heeft ook een voordeel’

Foxlane komt uit Nijmegen en laat zich inspireren door avontuurlijke bands als Shame, Foals en Arctic Monkeys. ‘We horen ook weleens de vergelijking met Talking Heads, dat vinden we tof,’ zegt frontman Guus Tmmermans. De band omschrijft haar sound zelf als ‘dynamisch, ruw, subtiel en prikkelend, met pakkende indie-rifjes en sporadische uitspattingen.’ Aan ambities geen gebrek: ‘Onze grote droom is om te touren in de VS, van oost naar west of van west naar oost, dat maakt niet uit.’ De Popronde is een eerste stap. ‘Die geeft ons naamsbekendheid bij het grote publiek en de muziekkenners in Nederland.’

Foxlane kijkt uit naar het optreden in Utrecht. ‘We komen vaak in EKKO en hebben hier veel vrienden. Natuurlijk hopen we op een bomvolle zaal.’ Dat een band beginnen in Nederland geen garantie is voor succes, weet ook Timmermans: ‘Ja, het is moeilijk. Buiten Nijmegen optredens regelen lukt vaak nog wel, maar het is lastig om daar publiek te vinden. Voor weinig mensen spelen heeft overigens ook een voordeel: we zien de zaal dan meer als repetitieruimte. We proberen dingen uit en vinden het niet zo erg om op onze bek te gaan.’

De Kleedkamer: Katinka Polderman

Uitagenda Utrecht vraagt acteurs, cabaretiers en muzikanten naar hun beleving van de laatste momenten voordat ze het podium opgaan. Cabaretière Katinka Polderman staat momenteel in de theaters met de voorstelling 'Katinka draagt een steentje bij.'

Ben je zenuwachtig voordat je het podium opgaat?

Foto: Jelmer de Haas

“Dat ligt aan het optreden. Als ik een paar maanden niet gespeeld heb, zoals nu vanwege de vakantie, heb ik er meer last van dan wanneer ik er weer helemaal inzit. Over het algemeen heb ik een gezonde spanning. Die begint meestal een kwartiertje voor de voorstelling als ik me ga omkleden. Vanaf dan focus ik me helemaal op de voorstelling en voer ik geen gesprekken meer, zeker geen moeilijke.”

Lees je vaak voor een optreden?

“Ja. Op de foto zie je me met een kinderboek van Joke van Leeuwen, maar het kan ook een roman zijn of non-fictie. Dit boek inspireert me omdat er sprake is van een onbegrensde creativiteit. Joke van Leeuwen trekt alle registers open: ze is niet alleen een hele goede schrijfster, maar maakt ook nog prachtige tekeningen en gedichten. Als kind was ik al dol op dit boek en onlangs kocht ik het op een tweedehands boekenmarkt.”

Een jubileumfestival én zorgen over de toekomst bij dB’s

De oefenruimte en muziekpodium dB’s bestaat 25 jaar. Tijd dus voor een mooi feestje aan de Cartesiusweg, maar er zijn ook zorgen over de toekomst. De NUK sprak met oprichter Paul de Brabander.

Tot begin jaren negentig was Paul de Brabander werkzaam bij Tivoli aan de Oudegracht. Om te voorzien in de behoefte aan meer oefenruimte begon hij aan de Jekerstraat met dB’s. Na negen jaar verhuisde dB’s naar het voormalige rangeerterrein van de NS aan de Cartesiusweg. Onlangs verkocht de reisorganisatie het terrein aan een projectontwikkelaar. In 2020 wordt begonnen met de bouw van zo’n 2600 nieuwe woningen.

Maak je je zorgen over het voortbestaan van dB’s? 

“Ja, best wel. Met de plannen die er nu liggen kan het nog heel moeilijk worden. De functie van dB’s moet wel aansluiten bij de woonfunctie. Het is niet moeilijk om ons gebouw te isoleren, maar de nieuwe bewoners kunnen wel last krijgen van de aan- en afvoer van de bands en hun spullen. Bovenop het gebouw van dB’s komen waarschijnlijk zo’n 250 woningen. En het is de vraag of we dan nog tot twee uur ’s nachts kunnen doorgaan, want bezoekers gaan dan toch niet helemaal stil naar buiten. Als de mensen hierboven om elf uur willen gaan slapen, heb je een probleem.”

Gered door de piano

15 september komt de Libanese pianist Rami Khalifé naar Nederland. Ternauwernood overleefde hij als kind een bomaanslag in Beiroet. Zijn piano speelde hierbij een cruciale rol. “Als je het wilde horen, klonken de bommen als muziek.” 

Op internet doet het verhaal de ronde dat hij tijdens een bombardement voor een café piano speelde. Het instrument zou als schild gediend hebben. Vanuit zijn huidige woonplaats, Melbourne, vertelt Khalifé telefonisch dat het in werkelijkheid iets anders is gegaan. Als zesjarig jongetje reed hij op zijn kinderfiets over het terras van het appartement van zijn gezin. Toen het fietsen hem verveelde, ging hij naar binnen om piano te spelen. “Precies op dat moment ontplofte er in de supermarkt beneden ons een bom. Het glas sprong uit de ramen en de scherven kwamen terecht op de plek waar ik vlak daarvoor aan het spelen was. Als ik daar was gebleven, was ik wellicht gedood of zwaargewond geraakt.” Een paar dagen later laat Khalifé via de mail weten dat ik ook voor het andere verhaal kan kiezen als me dat beter uitkomt …