Het grote lijden van Whip

Afgelopen dinsdag speelde in Ekko de eenmansformatie Whip. Whip is een project van Jason Merritt, voorman van de alt.countryformatie Timesbold. Rond een uur of negen betrad een in het zwart geklede, uitermate verlegen man het toneel. 

Hij had een hoed op. Zijn enige houvast van die avond: een akoestische gitaar, een banjo, een mondharp en de microfoon. Na enig gehannes met het geluid ging het soundchecken naadloos en bijna ongemerkt over in het optreden. Ongeveer tien mensen waren hiervan getuige. Na het eerste liedje bestond het publiek uit een kleine vijftig staande, zittende en hangende dertigers en veertigers met een lichte voorkeur voor het alternatievere werk. 

De hele set duurde nog geen drie kwartier, de liedjes haalden vaak de drie minuten niet eens. Toch slaagde de zonderling op het podium erin om met zijn krakkemikkig gespeelde en regelmatig vals gezongen repertoire de zaal stil te krijgen. En niet zo’n beetje ook. Meer verstilde en verstillende muziek is nauwelijks denkbaar.

De zanger die zich Whip noemt is duidelijk schatplichtig aan dat andere buitenbeentje van de alternatieve country, Will Oldham. Ook de inktzwarte teksten van Whip handelen veelal over de dood, de hel en andere prettige zaken, de muziek wordt net als die van Oldham, gekenmerkt door een uitgebeende versie van folk, country en banjo-blues. De onzekere, bijna mensenschuwe voordracht van Whip heeft ook veel weg van de manier waarop Oldham (ofwel Bonnie Prince Billy, Palace, Palace Music) op het podium pleegt te staan. 

Merkwaardig, maar ook intrigerend dat een muzikant met een vrij beperkte en soms angstig instabiele en rammelende stem en een gitaarbeheersing waarbij een eenvoudige barré al bijkans halsbrekende toeren veroorzaakt, er toch in slaagt om een zaal te biologeren en regelmatig koude rillingen te bezorgen. Stil was het en stil bleef het, tot aan de laatste (bijna letterlijke) snik.

Whip tokkelde anderhalf nummer op de banjo, niet zonder de vooraankondiging dat hij er eigenlijk niet op kon spelen. Het maakte niet uit, maar toch gaf hij er halverwege de brui aan. Na elke smartelijke voordracht tuurde hij in het donker een poos naar een papieren vodje met de playlist. Midden in een song over een verloren liefde belette een brok in de keel verder spelen. Geen nood, hij begon doodleuk van voren af aan. (‘I’m sorry’). 

Het publiek kon niet anders dan meelijden met al die breekbaarheid op het veel te grote podium en hield zijn adem in iedere keer als hij weer eens leek te struikelen over zijn eigen stem of verstrikt leek te raken in zijn akkoorden. Kwetsbaar, broos en dus menselijk, en dan ook nog eens die hartverscheurend mooie melodielijnen. “Als de natuur die zijn adem inhoudt”, zo omschreef Nanne Tepper ooit de muziek van Bonnie Prince Billy. Deze fijne beeldspraak is ook van toepassing op de muziek van Whip.

De middag voor het optreden was ik in de Utrechtse platenzaak Verlaine in afwachting van het voorconcertje dat Whip beloofd had daar te geven. Samen met een man of vijftien heb ik een uur naar buiten staan staren. Wat we zagen was veel regen, geen spoor van de zanger. Wat mij betreft had hij trouwens zo voorbij kunnen lopen, ik had geen idee hoe hij eruit zag. Een mooi en passend beeld (voor een videoclip!) zou het zijn geweest als de verkoper tijdens dat wachten en hoopvol naar buiten loeren de cd van Whip zou hebben gedraaid. 

Later die avond hoorde ik dat de zanger/gitarist verdwaald was, ergens tussen België en Utrecht. Een perfecte vooraankondiging van wat ging komen.