Hoge bergen, diepe dalen

In 1976 trad soulzanger Marvin Gaye op in Amsterdam. Het waren de gloriedagen van een roemruchte carrière, die gewelddadig tot zijn einde kwam.

In de categorie ‘bizarre overlijdens van grote popsterren’ spant die van Marvin Gaye misschien wel de kroon. Als de zanger zich in een ruzie tussen zijn ouders mengt, wordt hij doodgeschoten door zijn vader. Die vader was dominee en niet echt te spreken over de losbandige levensstijl van zijn zoon. Een dag voor diens 45ste verjaardag loopt het vader-zoonconflict gruwelijk uit de hand.

Twintig jaar eerder kwam een ander soulicoon om bij een tragisch schietincident: Sam Cooke. Als eerbetoon had Marvin Gaye, net als Cooke dat ooit gedaan had, een e toegevoegd aan zijn achternaam. Maar die e zou ook een afrekening met zijn vader kunnen zijn, of een manier om zijn naam los te koppelen van de associatie met homoseksualiteit.

Foto: Gijsbert Hanekroot

Hoe dan ook, platenbaas Berry Gordy van hitfabriek Motown is zeer in zijn nopjes als hij de soulzanger begin jaren zestig weet te strikken. Al snel zijn er successen met ‘Can I Get a Witness’, ‘Ain’t No Mountain High Enough’, ‘It Takes Two’ en ‘I Heard It Through the Grapevine’, allemaal liedjes uit de koker van de vaste liedjesschrijvers bij Motown.

Wanneer Gayes goede vriendin en zangpartner Tammi Terrell overlijdt, vertikt hij het om nog langer vrolijke Motownliedjes te zingen. In 1971 komt hij met het maatschappijkritische ‘What’s Going On’. Gordy ziet er geen brood in, maar brengt het nummer toch uit. Een verstandige keuze, want zowel het lied als het gelijknamige album worden iconisch.

De eeuwige stadsdichter

Naar eigen zeggen schreef Ingmar Heytze zo’n 350 gedichten over Utrecht. In zijn nieuwe bundel Stad van licht en steen verzamelde hij de beste 101. ‘Dichten is een dergelijke afwijking van mij dat ik er niet mee zou stoppen als ik de stad zou verlaten.’

Ingmar Heytze is dé stadsdichter van Utrecht. Vijf jaar schreef hij wekelijks voor het AD een gedicht over Utrecht. Daarnaast was hij twee jaar de officiële stadsdichter en hij schreef poëzie voor het Utrechts Monumentenfonds. In de stad hangen ook nog ongeveer twintig muurgedichten in de openbare ruimte.

Foto: Angeliek de Jonge

In 2015 verscheen je bundel Utrecht voor beginners & gevorderden. Was het tijd voor een update?

‘De derde druk was uitverkocht, een goede reden voor een nieuwe selectie. Het leeuwendeel uit die bundel bestaat uit nieuwsgedichten die ik schreef voor het AD. Een aantal daarvan is gedateerd. Gedichten over Aleid Wolfsen of over het burgemeestersreferenda zijn niet meer interessant. De selectie uit die bundel heb ik aangevuld met nieuwe stadsgedichten.’

Circusartiesten

Bijna dertig jaar lagen de opnames van deze curieuze en amusante liveregistratie uit 1968 op de plank. De initiator Mick Jagger was niet tevreden over het optreden van zijn band, vooral vanwege Brian Jones die zwaar onder invloed was.

Extra pijnlijk dus dat dit het laatste publieke optreden is van Brian Jones met de Rolling Stones. Een half jaar later wordt hij uit de band gezet en een maand daarna wordt hij dood in zijn zwembad aangetroffen.

Van al die treurnis is weinig te merken bij dit minifestival. Want het is een vrolijke boel in de circustent, waar circusdirecteur Mick Jagger (met een hoge circushoed en een keurig strikje) en zijn assistent Keith Richards (met een dikke sigaar en een ooglapje) olijk de hoofdgasten aankondigen: Jethro Tull, The Who, Taj Mahal, Marianne Faithfull en John Lennon.

Van Lennon is bekend dat hij graag in blues- en rockkringen verkeerde. Zijn versie van het Beatlesnummer Yer Blues, met de gelegenheidsformatie Dirty Mac (Eric Clapton en Keith Richards op gitaar, Mitch Mitchell van The Jimi Hendrix Experience op drums), is dan ook een van de hoogtepunten van de show.

Podiumvrees

De Britse muziekpers doopte in 1995 de ‘strijd’ tussen de twee grootste Britse bands van dat moment, Blur en Oasis, tot The Battle of Britpop.

De muziek van Blur stond voor artschool, Oasis werd geassocieerd met de working class. Beide bands brengen in dat jaar een single uit, Oasis ‘Roll with it’ en Blur ‘Country House’. De laatste bereikt de eerste plek van de Britse muzieklijst en dus ‘wint’ Blur The Battle. Niet veel later neemt Oasis revanche met hun album (What’s the story) Morning glory?, dat wereldwijd meer dan 22 miljoen keer wordt verkocht.

Dat het opgeklopte sfeertje voor de bands niet zo had gehoeven, blijkt wel als de gitarist van Blur, Graham Coxon, tijdens een feestje bij de platenmaatschappij ter ere van het succes van de band, overweegt om -met een glas champagne in zijn hand- uit het raam te springen. Dit laat hij optekenen in zijn memoires Verse, Chorus, Monster! (2023). Het hele circus rond Blur had zijn plezier om in een band te spelen, waar het toch allemaal mee begonnen was, vergald.

Peukenbos

Een half miljoen peuken heeft kunstenaar, sociaal ondernemer en wereldverbeteraar Angelina Kumar nodig voor het Peukenbos, een maatschappelijk kunstproject dat Nederland schoner en bewuster moet maken.

Jazeker, zelf heeft ze ook gerookt, zegt Kumar lachend. Maar dat is alweer lang geleden. Als dit project haar een ding duidelijk heeft gemaakt, is het wel dat sigaretten desastreus zijn voor mens en milieu. ‘Roken is een persoonlijke keuze, maar het weggooien van sigaretten is enorm schadelijk voor de omgeving. Een peuk is een soort mini-dynamiet.’

Foto: Renée de Groot

Betalen met peuken

De kiem van het peukenbos ligt in India. Op het strand van Goa begon een Nederlandse vriendin van haar, samen met een groep enthousiaste vrijwilligers van de LaLa Foundation, met het verzamelen van weggegooide sigaretten. Bij de WasteBar konden mensen met peuken betalen voor drankjes. Samen brachten de twee de WasteBar naar Nederland om mensen ook hier bewust te maken van het probleem van vervuilende sigaretten. Kumar wist met haar organisatie zo’n twaalf communities te activeren om stranden en straten in Nederland schoon te maken. Ook werkt ze samen met festivals en events, waaronder het LaLaLa Festival. In ruil voor een bepaalde hoeveelheid sigarettenpeuken kunnen mensen daar gratis tickets krijgen.

'Therapie is het mooiste cadeau'

De Vlaamse schrijver Griet op de Beeck besloot therapeut te worden. In het college Het wordt beter vertelt ze over de helende zoektocht die ze de afgelopen jaren heeft afgelegd, en hoe ze nu zelf ook anderen helpt.

Griet op de Beeck is een van de succesvolste auteurs in het Nederlands taalgebied. Ze schreef o.a. de bestsellers Vele hemels boven de zevende en Kom hier dat ik u kus. Het wordt nooit beter is haar non-fictiedebuut. Hierin beschrijft ze haar zoektocht naar ‘het beter’, na een traumatische jeugd met seksueel misbruik. Het werd ook beter, maar nooit helemaal goed. Op zoek naar wat haar echt kan helpen, besloot Op de Beeck om zelf therapeut te worden. In Het wordt nooit beter doet ze verslag van dit traject en vertelt ze wat ze daarvan leerde. Ook hoopt ze andere mensen met een trauma te helpen bij het vinden van de juiste hulp.

Ze zat in een ‘diepe donkerte’, die ze moest doorbreken. Ze kampte met onbestemde grote angsten, met zelfhaat, eenzaamheid, eetstoornissen en zelfs zelfmoordneigingen. Het was meer volhouden dan voluit leven. Griet: ‘Om de impasse te doorbreken, begon ik aan de opleiding tot therapeut. Daar ontdekte ik de meerwaarde van ervaren hoe iets écht voelt tegenover louter praten. Ik kreeg steeds meer zin om ook zelf therapie te gaan geven. Dat laat zich goed met het schrijven combineren. Als er een roman dringend wordt, ga ik zeker weer schrijven, maar dat zal nog wel even duren, vermoed ik.’

Foto: Ester Gebuis

Stappen voorwaarts
De keuze om een opleiding tot therapeut te gaan doen, heeft haar ‘ontzettend veel’ gebracht. ‘Het heeft me mee de weg gewezen naar mijn eigen spectaculaire beter, en in contact gebracht met boeiende mensen die ik mag bijstaan in hun traject.’ Ook kreeg ze de kans om te leren van invloedrijke vernieuwers, zoals trauma-expert Bessel van der Kolk en relatietherapeut Esther Perel. Een voorrecht, aldus Griet. Het leverde haar vriendschappen op met experts die haar de weg wezen naar therapievormen die werkelijk voor heling kunnen zorgen.

Drie keer Kester

Met haar dromerige indiepop stond Robin Kester al twee keer eerder op ESNS (Eurosonic Noorderslag), het showcasefestival in Groningen. Haar debuutalbum Honeycomb Shades werd vorig jaar lovend ontvangen.

Drie jaar geleden stond je hier nog als redelijk onbekende artiest. Nu is dat wel anders. Hoe ervaar jij dat?

‘Daar heb ik nog niet zo over nagedacht. Een showcase is altijd weer spannend. Een aantal nummers van mijn nieuwe album speel ik dit jaar op Eurosonic voor het eerst live. Daar heb ik veel zin in, al heb ik ook nog steeds wel last van podiumangst. Die is wel minder dan toen, maar niet heel veel minder. Vorig jaar kreeg ik na de show op Eurosonic weer een paniekaanval.’

Foto: Danique van Kesteren

Je bent eigenlijk ook liever in de studio bezig, toch?

‘Ja, dan kun je lekker schaven en pielen aan de nummers. Dat vind ik het allerleukst. Maar optreden doe ik tegenwoordig wel met meer plezier dan een paar jaar geleden. Met een band erbij voelt het ook minder klein en kwetsbaar. Al gaat er nog wel af en toe een betablockertje in voor een optreden.’