La douce France

Het is alweer enige tijd geleden dat ik in Frankrijk was. Jaren terug ging er bijna geen zomer voorbij dat ik er niet verbleef voor een (korte) vakantie, maar intussen is het alweer zo’n tien jaar geleden. Een speciale reden is er niet, het is zo gelopen. Hoe dan ook, fijn om er weer terug te zijn.

Dyon

Opvallend weinig verkeer is er op onze eerste dag richting Zuid-Frankrijk. Op sommige momenten zie ik voor mij op de weg, en in de achteruitkijkspiegel, geen enkele auto rijden. En het is toch echt zondag, redelijk aan het begin van de vakantie, Route du Soleil. Je hoort ons niet klagen.

De tussenstop betreft een eenvoudig hotel langs de snelweg, vlakbij Dijon. De hoofdstad van het departement Côte-d'Or tuften we vroeger met het gezin in onze Deux Chevaux en (later) Citroen GS, onderweg naar Port de la Selva vlak over de grens met Spanje, steevast voorbij. Nu is er wel tijd voor een kort bezoek.

En Dijon blijkt een verrassend mooie, sfeervolle stad te zijn met een middeleeuws centrum, mooie vakwerkhuizen en gezellige terrassen. De tijd om er lang te verpozen is er helaas niet, maar een potje pittige moutard uit Dijon en een glas (witte) Bourgogne Aligoté en (rode) Pinot Noir in ons hotel maken de (voormalige) francofiel in mij al een beetje wakker.

Oog voor extravagantie

Casablanca Records speelde begin jaren 70 een belangrijke rol bij de opkomst van disco. Het label had een goed oog voor extravagante acts, zoals Village People, Donna Summer en Kiss.

Labelbaas Neil Bogart had eerder bij Buddah Records de bubblegummuziek bekend gemaakt bij het grote publiek. Ook soul- en funkartiesten als The Isley Brothers, Curtis Mayfield en Bill Withers zaten in zijn stal. Bij Casablanca Records stond de disco centraal.

Was er een speciale reden voor Blokhuis Extra om juist nu een uitzending over Casablanca Records te maken?

Eindredacteur Ivar Snoep: ‘50 jaar geleden bracht Casablanca Records het eerste album van Kiss uit. In datzelfde jaar maakten ze de 16 minuten durende versie van Love to love you baby van Donna Summer. En afgelopen zomer was het 45 jaar geleden dat I was made for loving you van Kiss op 1 stond in de top 40. Maar eigenlijk zijn het allemaal excuses om zoveel mogelijk maffe beelden van flamboyante acts te kunnen laten zien, zoals Kiss, Village People en Parliament.

Rondje Oud-Zuilen

Op een en dezelfde dag signaleerde journalist Machiel Coehorst twee filmploegen – voor een bierreclame en voor de serie Dertigers – in het wandelgebied rondom Oud-Zuilen. Reden om er zelf ook weer eens op pad te gaan.

De wandeling van ongeveer 5 km begint bij de Parel van Zuilen, een restaurant annex concertzaal met mooi terras aan de Vecht. Tot 1954 fungeerde dit voormalige landhuis nog als gemeentehuis van Zuilen, dat toen nog zelfstandig was en bestond uit en oud en nieuw gedeelte. Nieuw Zuilen werd de Utrechtse stadswijk Zuilen, Oud-Zuilen bleef een zelfstandige gemeente.

De Parel van Zuilen is ook af te huren voor feesten en bruiloften: ‘Het huwelijksbootje nemen wij letterlijk. Je kunt hier varend aankomen,’ meldt de website.

Ik loop zuidwaarts, langs de buigende knotwilgen aan de rivier. Dit seizoen groeit er volop kattenstaart, berenklauw en ooievaarsbek tussen de bomen. Spetterende en kwetterende zwanen, ganzen en eenden zorgen voor een kakafonie aan geluid, vooral als ze gevoerd worden. Een fuut zwemt een eindje met me mee, totdat hij kopje ondergaat en uit beeld verdwijnt.

Muziek van niemand: De Niemanders

Met Donnerwetter en Shaking Godspeed maken Rocco Ostermann en Wout Kemkens voornamelijk alternatieve rock. Maar de twee Achterhoekers hebben ook een sociaal muziekproject: De Niemanders.

Op hun debuutalbum uit 2020 gingen De Niemanders de muzikale samenwerking aan met gedetineerden. Als ‘embedded musicians’ speurde het tweetal gevangenissen af naar bijzondere verhalen en muzikanten, op zoek naar de kantelpunten en sleutelmomenten in de levens van hen die de verkeerde keuzes hebben gemaakt. Samen met een aantal muzikale gedetineerden namen ze een album op.

Voor de opvolger bezochten ze, met producer Rick Wiegerinck, azc’s door het land, op zoek naar muzikaal talent. Dat leidde tot een bijzondere mix van afrobeat, desert rock, psychedelica en alternatieve rock. Een gesprek met een van de initiatiefnemers, Wout Kemkens.

Gruttogek

De documentaire ‘Vogels kun je niet melken’ is een mooi portret van een hechte Friese boerenfamilie die lastige keuzes moet maken.

Even denk je naar een aflevering van Jiskefet te kijken. Een grote, kale man doet ergens in een weiland het geluid van een grutto na. De man blijkt boer Bote te zijn, die samen met zijn gezin een boerderij bestiert in het Friese Tjerkwerd. De grutto is voor hem minstens zo belangrijk als zijn boerenbedrijf. En dat leidt tot fricties.

Bij zijn boerderij heeft boer Bote een stukje grond ingericht om het leven voor de weidevogel zo aangenaam mogelijk te maken. Met wormpjes, extra bewatering en kuilen houdt hij het gras elk jaar in perfecte conditie. Ook zitten er voor de grutto veel nuttige kruiden en insecten. Het ‘vogeltjesland’ van boer Bote is een van de laatste plekken in Friesland waar de vogel nog kan overleven.

‘Bied kinderen in de klas moeilijke boeken aan!’

Anne Steenhoff bedacht een methode om haar klas aan het lezen te krijgen. De belangrijkste lessen: bied intelligente boeken aan, verleng de leestijd naar een half uur en verban het begrijpend lezen.

Dat Nederlandse kinderen in vergelijking met andere Europese landen een bijzonder lage leesvaardigheid hebben, is al lang geen nieuws meer. Een hoofdreden is er niet aan te wijzen, zegt Anne Steenhoff: ‘Alleen voor de leerkrachten heb ik al tien tips!’ Ze schreef het boek ‘Een lui letterland. Maar zo krijgen we kinderen weer aan het lezen.’

Foto: Angeliek de Jonge

Wat was voor jou de voornaamste reden om dit boek te schrijven?

‘Dat was het moment dat ik tijdens het leeskwartiertje op mijn vingers werd getikt door mijn stagebegeleider. Ze zei: ‘Heb je niet iets beters te doen dan ook te gaan lezen?’ Dat vond ik heel raar. Dit was toch het idee van samen lezen in de klas? Toen ben ik gaan kijken hoe mijn collega’s dat deden. En wat bleek? Die gingen in dat kwartier kopietjes maken en lessen voorbereiden.’

Twee schrijvers gebroederlijk op het podium

Samen met zijn broer Aad staat de Utrechtse schrijver Koos Meinderts zondag op de planken van De Engelenzang aan de Nieuwegracht. Onder de titel Stapelbedbroers leest het duo voor uit eigen werk.

‘Verhalen en gedichten van weemoed en verlangen; romantisch realisme over onze ouders en jeugd, over schrijvers en boeken, over liefde en dood. En heel soms sijpelt het wereldnieuws door,’ zo luidt de aankondiging. De NUK sprak met schrijver Koos Meinderts in zijn woning in Tuindorp.

‘Mijn jongere broer is scheidend directeur van het Literatuurmuseum in Den Haag. In zijn vrije tijd schrijft hij ook gedichten. Dit jaar verscheen zijn tweede bundel ‘Toch nog onverwacht’. Omdat er op dat moment ook een boek van mij uitkwam, besloten we er een dubbelpresentatie van te maken,’ vertelt Meinderts.

Twee broers samen op het podium, ging dat meteen vanaf het begin goed?

‘Ja, we delen een interesse in muziek, kunst, theater en literatuur. Dat schept al een band. We zijn er allebei van overtuigd dat ons werk interessant is om voor te lezen. De vraag was of het op het podium overeind blijft. Dat blijkt zo te zijn, want de reacties tot nog toe zijn heel positief. Intussen hebben we ook in Zutphen en Den Haag op het podium gestaan. Vroeger als kind konden we elkaar wel vermoorden trouwens, gelukkig hebben we dat niet gedaan.’

Expositie 125 jaar KNLTB
‘Tennis zit mentaal en fysiek prachtig in elkaar’

De liefhebber van tennis zal deze maand zeker aan zijn trekken komen in Galerie Waterbolk aan de Schoutenstraat. Tot 29 juni is hier nog de expositie 125 jaar KNLTB te zien.

Bij binnenkomst krijgt de bezoeker meteen een mooi beeld van twee generaties van het Nederlandse tennis. Aan de muur hangen -naast elkaar- krantenartikelen van de legendarische Wimbledonfinale van Betty Stöve in 1977 tegen Virginia Wade, en die van de recente (dramatische) nederlaag van Tallon Grieksspoor op Roland Garros, tegen Alexander Sverev.

‘Tennis zit mentaal en fysiek prachtig in elkaar,’ zegt galeriehouder Niek Waterbolk (79). ‘Het balletje kan net zo rollen dat het mentale gedeelte wint. Wat meestal het geval is, al moet je fysiek natuurlijk ook in orde zijn.’

Een paar dagen geleden was de opening van de expo. Een andere Nederlandse tennislegende, Louk Sanders, was daarbij aanwezig. ‘Hij werd acht keer achter elkaar Nederlands kampioen, van 1974 tot 1981,’ vertelt Waterbolk. Waterbolk is een groot tennisliefhebber én –kenner en lepelt de feitjes achter elkaar op. ‘Kijk, dit is het eerste lawn tennis racket uit 1875, een Wingfield. De snaren zijn gemaakt van schaapsdarmen.’

Jeugdige overmoed 

In mei 1997 verdronk Jeff Buckley (30) in een zijrivier van de Mississippi. Schrijver/muzikant Auke Hulst schreef voor zijn boek Motel Songs (2017) een kort verhaal én een lied over de betreurde muzikant, beide getiteld: Last Goodbye at Wolf River.

Fan van het eerste uur dus?

‘Zeker. Ik weet nog goed dat de single Grace uitkwam. Die klonk totaal anders dan de dingen die je toen op de radio hoorde, zoals 2 Unlimited en 2 Brothers on the 4th Floor. Complex en toegankelijk tegelijk, en met veel energie. En met een vocale acrobatiek, zonder dat het aanstellerij was. Buckley zong in dienst van de emotie die hij wilde overbrengen. Toen hij overleed was ik een jaar of 20. Zijn dood maakte veel indruk.’

De oorzaak is lange tijd omgeven geweest door mysterie …

‘Ja, de geruchten gingen dat hij in kennelijke staat was, of nog erger. Die zijn later allemaal ontzenuwd. Het was een ongeluk, maar wel geboren uit overmoed. Toen hij -met zijn kleren aan- ging zwemmen in een zijrivier van de Mississippi, werd hij meegesleurd door een sterke onderstroom. Pas een week later is hij, een paar honderd meter verderop, gemummificeerd en verwikkeld in waterplanten, teruggevonden. Je blijft je wel afvragen waarom hij zo roekeloos is geweest.’

In de stemming 

Een koor met jonge mensen, opgericht na groot verlies. Dat is ‘In de Stemming’. De koorleden vonden steun en troost in het zingen met elkaar, maar zijn inmiddels uitgegroeid tot een hechte groep zangers. ,,Ik vind het heel waardevol om samen te vieren en te lachen, maar ook om samen te rouwen.

Nee, Koor In de Stemming zingt echt niet alleen klassiek repertoire. Ook liedjes van Spinvis, Coldplay en Ramses Shaffy komen voorbij. ,,Aan het begin hadden we daar wel eens discussies over, maar de koorleden en dirigent waarderen het nu juist dat we niet alleen klassieke muziek, maar ook pop, folk en close harmony zingen,’ vertelt een van de oprichters (en voorzitter) van Koor In de Stemming, Marlise Huijzer.

Lief cadeau 

Foto: Angeliek de Jonge

Eerst maar eens terug naar dat begin. Koor In de Stemming is een initiatief van vijf oud-leerlingen van de Stichtse Vrije School in Zeist. Inmiddels is dit uitgegroeid tot een koor met meer dan zestig leden. Het koor werd opgericht door vriendinnen die troost vonden in het muziek maken met elkaar. Na het overlijden van een gezamenlijke vriendin en de broer van Marlise, vonden zij veel steun bij elkaar door samen te zingen.

The great pretender  

Freddie-The Final Act concentreert zich op de laatste jaren van de zanger van Queen die in 1991 overleed aan Aids.

Het is een pijnlijk moment in de docu: de constatering dat Freddy Mercury waarschijnlijk nog geleefd zou hebben als hij een paar jaar later besmet zou zijn met hiv. Tegen die tijd zijn er namelijk medicijnen ontwikkeld die het mogelijk maken om te blijven leven met de ziekte.

Mercury stierf echter al op 45-jarige leeftijd aan de gevolgen van Aids. Pas op de dag voor zijn overlijden meldt hij de wereld dat hij besmet is met hiv. ‘Zo gaf hij de mensen een wapen om erover te praten,’ vertelt Brian May. Behalve de gitarist van Queen komen ook drummer Roger Taylor, Freddie’s zus Kashmira Bulsara en een aantal vrienden van Mercury aan het woord.

'Weemoed speelt zeker een rol' 

De laatste jaren speelt de Vlaamse zanger Raymond van het Groenewoud graag in Nederland. Dat is weleens anders geweest. ‘Lange tijd werd mijn muziek hier beschouwd als popie-jopie. Nu is de appreciatie er weer.’

Vorig jaar verscheen alweer het zeventiende studioalbum van de zanger van klassiekers als Je veux de l’amour, Meisjes en Liefde voor muziek. Ook op zijn laatste plaat wisselen vrolijke rocksongs en ontroerende ballads elkaar af. Raymond van het Groenewoud, de beminnelijke Belg met Nederlandse roots, is niet weg te denken uit het muzieklandschap van de lage landen.

Om te beginnen: hoe gaat het met u?

‘Er is nog genoeg motivatie om door te gaan. Alles wat met muziek te maken heeft, is vrijwel een plezier voor mij. Maar alles wat met verplaatsingen te maken heeft, doe ik met lange tanden. De huidige verkeersproblematiek ervaar ik als een gekkenhuis. In september ga ik me daarover beraden en neem ik een tijdje geen optredens aan. Maar geen zorgen hoor: het is maar een pauze.’

Leonards lofzang

Met Avalanche Quartet maakte Henk Hofstede (Nits) mooie bewerkingen van songs van Leonard Cohen. Het lied dat centraal staat in de docu Hallelujah - Leonard Cohen, a Journey, a Song stond echter nooit op het repertoire.

‘Het is zeker niet mijn favoriete nummer van Leonard Cohen,’ vangt Hofstede aan in zijn woning in Amsterdam. ‘Ik was dan ook niet meteen geïnteresseerd in een documentaire over Hallelujah. Maar hij is toch erg goed, ook al omdat hij niet alleen over dat lied gaat.’

Maar geen Hallelujah voor Hallelujah dus, wat jou betreft?

‘Nee, Cohen heeft veel betere nummers geschreven. De melodie vind ik niet ijzersterk. Liedjes als Who by fire en Take this waltz zitten veel beter in elkaar. Maar wat me vooral tegenstaat is de productie met die synths. Cohen wilde zijn stijl moderniseren. Zijn zoon Adam adviseerde hem om dat met synths te doen. Daarom had Cohen op reis altijd een keyboard met ritmebox mee. Pas veel later krijgt Hallelujah, tijdens live-uitvoeringen, de juiste kleur. Met Avalanche Quartet was het ook altijd leuk om liedjes van Cohen te ontdoen van hun omgeving. Een sobere band paste het best bij zijn stem en songs.’

Het momentum pakken

Jarenlang zorgde het Summer Darkness festival in de Utrechtse binnenstad voor een parade van fraai uitgedoste gothic en wave adepten. Elf jaar na de laatste editie is er met Momentum een doorstart.

Tot diep in de nacht staat de Helling in het teken van ‘dansbare melancholie in alle zwarttinten, van poëtische glamgoth tot industriële EBM en van hedendaagse postpunk tot eighties new wave’. Organisator Kees de Brouwer (die ook al actief was bij Summer Darkness): ‘Met drie live acts en drie dj’s die toongevend zijn in dit genre pakken we het momentum.’ De Brouwer blijkt tevens vrijwilliger bij de brandweer. Wanneer we hem aan de lijn hebben, wordt hij net opgeroepen ...

Het momentum lag even bij de brandweer?

‘Ja, als de pieper gaat ben ik weg. Dat geldt ook voor dit gesprek. Er was brand in een slaapkamer in een dorp hier in de buurt (De Brouwer woont vlakbij Doetinchem, red.). Gelukkig viel het mee en was de brand snel onder controle.’

Halve eeuw ongrijpbaar

In 2026 bestaat Gruppo Sportivo 50 jaar. Prima aanleiding voor een docu over de Haagse band, met zanger Hans Vandenburg als vertrouwd aanspreekpunt.

Had die docu er niet al veel eerder moeten zijn?

‘Eigenlijk wel, maar ik ben blij dat er in Nederland eindelijk weer eens aandacht is voor Gruppo. De VPRO heeft ooit al eens een docu over ons gemaakt, maar die is nooit uitgezonden. De crew was over de kop geslagen in Italië en daarom te laat voor de montage en uitzending. Die docu, Musica Pop genaamd, is wel te zien op YouTube.’

Foto: Dingena Mol

Beter laat dan nooit. Hoe denk je over die titel ‘Het is nu te laat om te stoppen’?

‘Die titel is wel grappig, maar niet echt passend. Op onze leeftijd stop je niet meer vrijwillig, maar word je gedwongen om ermee op te houden. Iedereen krijgt wel iets. De laatste tijd zijn veel van mijn collega’s ziek geworden.’

Liever te lief

Met de Parade-voorstelling Zie de mens zoekt theatermaker Tim Schouten uit of het mogelijk is om van iedereen te houden. ‘Misschien kunnen we wat dichter bij elkaar komen in deze gepolariseerde samenleving.’

Tim Schouten is van vele markten thuis. Hij stond op het podium bij theatergezelschappen als Orkater, maakt zijn eigen voorstellingen bij Dear T, en is acteur en presentator op tv. Zo kun je hem kennen van Flikken Rotterdam en Checkpoint. Ook stond hij vier keer met een voorstelling op de Kinderparade.

Foto: Casper Koster

Met Zie de mens maakt hij zijn Paradedebuut voor volwassenen. Toch spelen ook kinderen hierin weer een grote rol. Samen met Dax, Lente en Abel, alle drie tussen de 10 en 12 jaar, onderzoekt Tim of het mogelijk is om, tegen alle polarisatie in, de mens te zien in iedereen. In je ouders, vrienden en buren – dat lukt vast wel. Maar hoe zit dat bij iemand die je niet kent? De dakloze waar je altijd omheen loopt? Degene met wie je ruzie hebt? Een oorlogszuchtige dictator als Poetin? Tim: ‘Ik denk dat volwassenen hierin iets kunnen leren van kinderen.’

Blikje haring

De muziekpers was vernietigend, de tijdsgeest zat tegen en er was relatiestress; een wonder dat Abba nog acht jaar heeft bestaan.

De kritiek is niet mals, na de grote doorbraak met ‘Waterloo’ op het Songfestival in 1974, met name in hun thuisland. ‘Vorig jaar maakte jullie nog een lied over elkaar opbellen (”Ring Ring”, red.) en dit jaar een over 40.000 gedode mensen,’ schampert een Zweedse tv-journalist. ‘Te commercieel’ en ‘muziek van plastic’ zijn nog milde kwalificaties. De band wordt vanwege de strakke, zilverkleurige glitterpakjes vergeleken met ingeblikte haring. Ook in Engeland is de pers weinig complimenteus: Abba staat voor luminous shit.

‘Progressieve bewegingen noemden ons zelf de antichrist,’ zegt Björn, terugblikkend in de documentaire Against the Odds. Nee, het is niet gering wat de band in de begintijd te verstouwen krijgt. Interviewers hengelen vooral naar privékwesties en artikelen hekelen het commerciële succes. Sommige journalisten maken het wel erg bont; een van brengt – notabene op een persconferentie – de billen van Agnetha ter sprake. Feministe Germaine Greer daarover: ‘Schandalig dat er nooit naar hun muziek werd gevraagd.’

De houten boeken van Christine (86)

Over de hele wereld zijn haar unieke, houten boeken te vinden. Verzamelaars laten er speciaal vitrines voor bouwen. En ook al is de Utrechtse kunstenaar Christine Langerhorst al 86, aan stoppen denkt ze nog lang niet.

In haar voortuin staat een enorme boomstronk, afkomstig van een duizendjarige eik uit Zuid-Frankrijk. ‘’Die boom staat daar nog steeds. Af en toe laat hij een dikke tak vallen, zoals deze.’’ Enkele van de houten objecten die ze exposeert in haar huis in Oog in Al zijn gemaakt uit deze eik.

Foto: Angeliek de Jonge

Ook andere boomsoorten liggen ten grondslag aan haar kunstwerken, zoals de acacia, de gouden regen en de catalpa. ‘’Dit houten boek is ontstaan uit de ‘Napoleon-esdoorn,’’ vertelt ze. ‘’In de tijd van Napoleon werd die boom op de Maliebaan als schietschijf gebruikt. Hij was tot aan het hart beschadigd en vormde voortdurend nieuw hout om de beschadigingen heen.’’

Dansen uit woede

Een gevierde, dove flamencodanseres die opeens uit de openbaarheid verdwijnt. In La Singla: De stille flamenco gaat kunstenaar/filmregisseur Helena Kaittana op onderzoek uit. ‘Als ze danste, leek het alsof ze de duivel wilde uitbannen.’

Op haar 17e is La Singla (Antonia Singla Contreras) al een grote naam in de flamencowereld. De danseres treedt wereldwijd op, staat net als Paco de Lucia geprogrammeerd op het gerenommeerde Festival Flamenco Gitano en wordt vereeuwigd door de schilders Dali en Miro.

Een paar jaar eerder speelt ze in de film Los Tarantos, ‘de flamencovariant van Romeo en Julia’, die wordt genomineerd voor een Oscar. Op het hoogtepunt van haar carrière stopt La Singla opeens met optreden en lijkt ze van de aardbodem verdwenen. Wat is er gebeurd?

Het dak eraf

Aan bravoure geen gebrek bij de 18-jarige Jim Kerr. Na afloop van het eerste optreden met de Simple Minds in Glasgow zegt hij: ‘We zijn te goed om genegeerd te worden.’

Het megalomane heeft altijd wel een beetje aan de Schotse zanger gekleefd, zeker vanaf de megahit Don’t you (forget about me). In de docu Simple Minds: Everything is possible toont Jim Kerr zich echter een beminnelijke en geestige begin-zestiger. En hij heeft gelijk gekregen.

Met zijn eerste band Biba-Rom speelt hij -tijdens een kinderfeestje- Heroin van The Velvet Underground. Kinderen beginnen te huilen en na een kwartier wordt de stekker eruit getrokken. ‘We hebben wel voor het eerst opgetreden,’ vertelt Kerr lachend.

Nieuw jasje voor Plaatboef 

Sinds begin dit jaar heeft de Plaatboef in Utrecht een nieuwe eigenaar: Jorrit van Hall. De Rotterdammer nam het stokje over van Nico, die de tweedehands platen- en cd zaak aan de Oudegracht bijna 40 jaar onder zijn hoede had.

‘Hij was er wel klaar mee,’ vertelt Van Hall. ‘Dat was ook te zien, op sommige platen zaten nog stickers met een bedrag in guldens.’ Eind vorig jaar deelde Nico aan Van Hall mee dat hij wilde stoppen met de winkel. ‘Hij had de huur al opgezegd en vroeg mij of ik zijn collectie wilde overnemen voor de Plaatboef in Rotterdam, waar ik ook eigenaar ben.’

Foto: Angeliek de Jonge

 Toen Van Hall voor de deur stond van de Plaatboef in Utrecht, was hij meteen verkocht. ‘Er scheen een klein zonnetje over de Oudegracht en ik wist: ‘Dit ga ik voortzetten!’ Een telefoontje met de huisbaas was genoeg om de plannen te wijzigen. ‘Nico was heel blij met mijn beslissing. Het is toch een soort kindje van hem. En ik was blij dat ik al die oude spullen niet mee hoefde te sjouwen naar Rotterdam haha.’