‘Bied kinderen in de klas moeilijke boeken aan!’

Anne Steenhoff bedacht een methode om haar klas aan het lezen te krijgen. De belangrijkste lessen: bied intelligente boeken aan, verleng de leestijd naar een half uur en verban het begrijpend lezen.

Dat Nederlandse kinderen in vergelijking met andere Europese landen een bijzonder lage leesvaardigheid hebben, is al lang geen nieuws meer. Een hoofdreden is er niet aan te wijzen, zegt Anne Steenhoff: ‘Alleen voor de leerkrachten heb ik al tien tips!’ Ze schreef het boek ‘Een lui letterland. Maar zo krijgen we kinderen weer aan het lezen.’

Foto: Angeliek de Jonge

Wat was voor jou de voornaamste reden om dit boek te schrijven?

‘Dat was het moment dat ik tijdens het leeskwartiertje op mijn vingers werd getikt door mijn stagebegeleider. Ze zei: ‘Heb je niet iets beters te doen dan ook te gaan lezen?’ Dat vond ik heel raar. Dit was toch het idee van samen lezen in de klas? Toen ben ik gaan kijken hoe mijn collega’s dat deden. En wat bleek? Die gingen in dat kwartier kopietjes maken en lessen voorbereiden.’

Waarom is het zo belangrijk dat leerkrachten zelf ook lezen tijdens het leeskwartiertje, of in jouw geval het leeshalfuurtje?

‘Kinderen zijn geïnteresseerd in wat de leerkracht doet. Ze gaan vragen wat jij aan het lezen bent. Zo wordt de betrokkenheid veel groter. Voor kinderen met concentratieproblemen kan body doubling, iemand die hetzelfde doet, extra goed werken. Als leerkracht behoor je te weten wat er in de kast staat zodat je boeken kunt koppelen aan kinderen. Toen ik andere leerkrachten vroeg waarom er in de boekenkast stond wat er stond, kreeg ik geen bevredigend antwoord.’

In je boek pleit je o.a. voor het aanbieden van intelligente boeken aan kinderen. Is het niet beter dat ze iets lezen dan helemaal niks?

‘Je laat een kind ook niet elke dag kiezen wat te gaan eten. Dan kiezen ze elke dag voor de Mac. Ze hebben dan wel gegeten ja, maar worden ook dik en ongezond. Zo denk ik ook over het aanbieden van boeken in de klas. Het is wel belangrijk om onderscheid te maken tussen lezen op school en thuis. Voor het lezen in mijn klas stel ik hoge eisen, maar ik vind het natuurlijk prima als ze thuis op de wc de Donald Duck lezen. Maar mijn boek is ook bedoeld voor ouders die thuis aan de slag willen met goede kinderboeken.’

Moeilijke boeken lezen kan ook frustrerend zijn voor sommige kinderen …

‘Als een kind een boek te moeilijk vindt, moet je het aan de hand meenemen. Alles wat moeilijk is, vraagt begeleiding. De lat laag leggen is niet nodig, het is zelfs zonde. Bij kinderen die moeilijk lezen, ga ik ernaast zitten. Dan kunnen ze me vragen wat een woord betekent of hoe je het uitspreekt. Lezen is zeker niet voor ieder kind de grootste hobby, maar dat wil niet zeggen dat ze het niet kunnen. Leesvaardigheid kun je afdwingen, het leesplezier volgt vanzelf. Als je ergens goed in bent, wordt het vanzelf leuker.’

Het vak begrijpend lezen wil je helemaal verbannen. Is dat vak niet nodig om de structuur van een tekst te begrijpen?

‘Als je een woord veel ziet in een bepaalde context, leer je vanzelf de betekenis. Een woord als ‘kortom’ leer je door veel te lezen. Ik durf de hypothese wel aan dat alle kinderen in groep 8 weten wat dat woord betekent als je ze, in plaats van de lessen begrijpend lezen, heel vaak heel goede boeken laat lezen. De kinderen in mijn klas scoren erg hoog op het vak begrijpend lezen, terwijl ze misschien twee lessen hebben gehad. Want het vak wordt wel getest.’

Kun je nog eens uitleggen waarom voorlezen zo belangrijk is?

‘Een kind leert hoe woorden worden uitgesproken en wat ze betekenen in een bepaalde context. Maar je leert kinderen vooral om in de belevingswereld van een boek te verdwijnen. Emotionele transportatie heet dat. Kinderen leren andere karakters en mensen met een andere visie kennen. Ze bouwen zo empathie op. Dat maakt mensen plezieriger om mee om te gaan.’

Wordt jouw methode al een beetje opgepakt?

‘Op mijn school wordt die in alle klassen toegepast en is het leesniveau gestegen. Ook zijn er veel individuele leerkrachten met mijn boek aan de haal gegaan en melden andere scholen dat ze het ook zo gaan doen. Het vraagt wel enige flexibiliteit van leerkrachten. En veranderingen in het onderwijs duren altijd erg lang. Ik hoop dat scholen mijn boek beschouwen als een hoopvol pleidooi en dat het handvatten biedt voor leerkrachten die niet weten waar te beginnen.’

Eerdere publicatie in AD Utrechts Nieuwsblad.