Creatieve chaos

Zelf ervaren hoe het is om ADHD te hebben. Dat kan bij De Grote ADHD Experivaganza van Thomas van Luyn. ‘Hoe groter en overweldigender iets wordt, hoe beter ik kan focussen.’

Duizendpoot Thomas van Luyn is cabaretier, acteur, muzikant, televisieprogrammamaker, schrijver en columnist. Bekend werd hij door zijn imitaties in het tv-programma Kopspijkers. Met Mike Boddé maakte hij de hilarische Mike & Thomas show. Ook is Van Luyn al jarenlang vaste columnist bij de Volkskrant. Geestig beschrijft hij hier zijn gestoei met de dagelijkse beslommeringen.

Je houdt niet echt van interviews he, las ik in een van die columns …

‘Klopt. Ik doe alleen publiciteit als ik ga optreden in het theater. Omdat ik nogal een flapuit ben, ben ik in interviews vaak te eerlijk. Als ik dan later al die dingen teruglees … Aan mijn stem hoor je niet of ik een kwinkslag maak. Ik hou meer van geschreven interviews. Dan kan ik langer nadenken over een formulering.’

Goed, toch maar proberen dan. Kun je de titel van de voorstelling toelichten?

‘ADHD is veel van alles en alles tegelijk. Het is larger than life, dus wordt Experivaganza ook meer dan een voorstelling. Het is geen stand-up of zo, wat je misschien van mij zou verwachten. Het publiek gaat ervaren hoe het is om ADHD te hebben. Een tipje van de sluier kan ik helaas niet oplichten. Veel dingen staan nog in de grondverf en de eerste try-out moet ik nog doen (dit interview is van begin oktober, MC).’

Wat is ADHD volgens jou?

‘Dat het druk is in je hoofd waardoor je niet helemaal ‘in de wereld’ bent. Alles gaat met hoge snelheid. ADHD wordt gekenmerkt door impulsiviteit, hyperactiviteit en snel verlies van aandacht. Allemaal kenmerken waar ik ook mee te maken heb. Daarnaast ben je vaak onrustig of zenuwachtig en kun je geen namen onthouden. Of je herkent mensen niet. Het zijn veel kleine dingetjes bij elkaar.’

Hoe gaat dat dan als je het podium op gaat?

‘Dan heb ik er geen last van. Er is veel concentratie voor nodig. Normaal lukt me dat niet, maar wel als ik ga optreden. Hoe groter en overweldigender iets wordt, hoe beter ik me kan focussen. ADHD ‘ers zijn goed in noodsituaties. Zet ze een pistool tegen het hoofd, steek hun huis in brand of stuur ze het podium op en ze worden rustig. Het geeft een goed gevoel om rust te creëren als er duizend dingen door je hoofd gaan.’

Hoe kwam je er achter dat je zelf ADHD hebt?

‘Een paar jaar geleden kreeg ik de diagnose. Ik was altijd al druk en hyper. Ook was ik vaak in de war. In aanvallen van wanhoop dacht ik: ‘Er is iets heel raars met mij’. Ik ben niet dom, maar ik kan iets niet wat normale mensen wel kunnen. Iedereen had zijn shit bij elkaar dacht ik, behalve ik. Rust houden, een lijn volgen, carrière maken, de sleutel niet kwijt raken, belasting betalen, het lukte mij niet …’

Belasting betalen?

‘Elke maand had ik een deurwaarder aan huis, hoewel ik geld genoeg had. Mijn administratie was een puinhoop. Onder dwang van een gezin gaat het nu wel beter. Maar ik maakte nooit enveloppen open. Toen ik 40 was, dacht ik: ‘Ik kan dat nog steeds niet. En het gaat me ook niet meer lukken.’ Toen begon ik wel in te zien dat er iets fout zat. Nu heb ik iemand ingehuurd om een keer per maand brieven open te maken. Een brievenopener ja. Of een enveloppen-afhandelaarster.’

In een eerder interview las ik dat je eigenlijk niet meer het podium op wil …

‘Nee, maar veel dingen tijdens deze tour ga ik doen op zijn ADHD’s. Ik speel alle voorstellingen binnen een jaar, een maand lang, elke dag. Zo’n sprint kan ik wel aan. (momenteel werkt Van Luyn in de sportschool aan zijn conditie, zo schrijft hij in zijn laatste column, MC). Ik kom op het laatste moment het theater binnen, en niet drie uur van te voren, om samen te eten en zo. Dat vind ik zo saai allemaal. Eigenlijk is het not done om het op deze manier te doen, maar ik wil vorm en inhoud laten overlappen.’

Heeft het voor jou ook voordelen om ADHD te hebben?

‘Ik heb er een mooi huis van gekocht. Al die creativiteit had ik niet gehad zonder ADHD, daar ben ik bijna zeker van. De aanvallen van onrust en spanning hebben geleid tot de vele creatieve uitingen. Dus ik weet niet of ik het had willen missen.’

Eerdere publicatie in Uitagenda Utrecht