Een fotoreis door de voormalige Sovjet Unie

Fotograaf Gert-Jan Peddemors reisde een half jaar met zijn camera door de voormalig Sovjet-staten, met als resultaat het vuistdikke fotoboek 'Op eigen benen.'

Brood op de plank
Vergezeld door een zevental oud-studenten journalistiek, die om beurten de geschreven verhalen leverden voor het fotoboek, trok Peddemors (tevens docent fotografie aan de School voor Journalistiek ) van februari tot en met augustus 2013 door de voormalige Sovjet Unie. Doel van de reis: achterhalen of de jonge republieken -na de val van de Sovjet Unie- hun eigen identiteit hebben hervonden: "Tot mijn verbazing verlangden veel mensen terug naar de communistische tijd. Ik had verwacht dat ze de huidige vrijheid meer zouden koesteren." Toch begrijpt hij die nostalgische gevoelens wel: "Veel boeren waren toen beter af en willen nu gewoon brood op de plank. De vrijheid om je politiek te kunnen uiten is dan minder van belang."

Stikdonker
Met uitzondering van voormalig moederland Rusland en Turkmenistan ("lastig om een visa te krijgen") bezocht Peddemors alle voormalige Sovjet-staten: "Iedere plek heeft zo zijn charme. En veel landen zijn kleurrijker dan wordt gedacht en beslist niet grijs en somber. De verscheidenheid is groot: Tadjikistan bijvoorbeeld is een arm moslimland dat lijkt op Afghanistan, terwijl Estland erg op Scandinavië is gericht." Het reizen door de Baltische staten was een ervaring op zich: "Je rijdt er in het stikdonker over ijs en sneeuw. Overdag zijn er nauwelijks mensen buiten omdat het bijna niet licht wordt." De totale reis verliep voorspoedig, gevaarlijk werd het alleen rondom spookstad Agdam in Nagorno-Karabach, waar in de jaren negentig flink werd gevochten: "We liepen daar het risico om opgepakt te worden en er liggen ook nog mijnen."

Magisch gebied
Vijf keer eerder reisde Peddemors door het onmetelijke gebied. Wat spreekt hem er zo in aan? "Plaatsen waar je niet mag komen hebben me altijd erg gefascineerd. Ik stam van de tijd dat de Sovjet Unie nog een gesloten plek was: een magisch gebied in het oosten. En hoe groter de dictatuur, hoe interessanter ik het vind. Ook het onbaatzuchtige van het communisme kan ik waarderen, hoewel het in de praktijk niet werkt. Mensen differentiëren van elkaar." Denkt Peddemors erover om nogmaals terug te gaan? "Dat zou kunnen, want ik wil graag een reportage maken over gemigreerde Duitsers in Kirgizië en Kazachstan. Maar ook in Paraguay, Bolivia en Chili wonen er veel. Ik weet alleen niet of de baas zo blij is als ik weer een half jaar wegga ..."

Het fotograferen in de voormalige Sovjet Unie leverde voor Peddemors nauwelijks problemen op: "Alleen een geestelijke in Moldavië en een man op het strand in Kirgizië waren 'not amused'. Ik heb overigens een camera met twee geheugenkaarten: als ik door de overheid zou worden aangehouden lever ik de verkeerde kaart in."

Eerder verschenen in het Stadsblad.