It’s only Rock ’n Roll (but I like it)

Tijdens een kerstspelletje met de familie kreeg ik de vraag wie of wat mijn favoriete artiest/band is. Tom Waits had ik al eerder geantwoord (‘Met wie zou je wel eens 24 uur opgesloten willen zitten in een lift?’), dus ik moest iets anders bedenken. 

‘Dat zijn er zoveel,’ zei ik om tijd te rekken. ‘Hangt ook van het moment af.’ Ik dacht aan Nick Cave, David Bowie, Lou Reed, Radiohead, dEUS, JJ Cale, Jimi Hendrix eventueel. ‘De Rolling Stones’, zei ik. ‘Had ik niet verwacht’, zei mijn zus. Nee, ik ook niet eerlijk gezegd.

Een paar dagen later bezocht ik in Groningen de tentoonstelling Unzipped. Die afspraak stond al een tijdje, dus dat was toeval. Zoals verwacht was het zeer onderhoudend. Dat begon al met de beelden van het legendarische optreden in het Kurhaus uit 1964, toen de band na een paar nummers het podium verliet omdat het publiek de zaal kort en klein sloeg. De stoeltjes van het chique etablissement vlogen letterlijk door de lucht. De Stones maakte wel het een en ander los in die tijd, dat werd nog maar eens duidelijk.

Een groot wonderkind

In Long Promised Road maken we een roadtrip met Brian Wilson, het gekwelde creatieve genie achter The Beach Boys. Kenner en fan Berend Dubbe bekeek de documentaire voor de VPRO Gids. ‘Hij is zo kwetsbaar en eerlijk, zonder sterallures. Hij is alleen maar muziek.’

‘Vanaf de eerste minuut zat ik al met tranen op de bank. Dat gebeurt vaak als ik hem zie,’ vertelt Berend Dubbe. Dubbe (oud-drummer van Bettie Serveert en later musicerend onder de naam Bauer) is een groot fan en kenner van The Beach Boys. Op verzoek van de gids bekeek hij de docu over Brian Wilson. ‘Hij is zo kwetsbaar en eerlijk, zonder enige sterrendom-allures. Hij is alleen maar muziek.’

Regisseur Brent Wilson (geen familie) koos ervoor om Rolling Stone journalist Jason Fine en Brian Wilson, die bevriend zijn met elkaar, samen in een auto te zetten. Met Jason achter het stuur bezoekt het tweetal plekken in Los Angeles die belangrijk zijn geweest voor Brian Wilson. Zo stappen ze uit bij het strand Paradise Cove, waar de foto op de albumhoes van het eerste The Beach Boys album, Surfin’ Safari (1962), werd geschoten. Ook wordt er halt gehouden bij het ouderlijk huis van Wilson en bij de woning van zijn in 1998 overleden broer Carl, zanger en gitarist van The Beach Boys.

Een gitaar met de zweetdruppels van Mick Jagger

Een gitaar gemaakt van de houten vloer van het oude TivoliVredenburg-theater, hoe bijzonder is dat? Gitaarbouwer Dave den Hartog maakte er zelfs twee. ‘Grote kans dat de zweetdruppels van Mick Jagger er in zitten!’

Dave Den Hartog is aannemer van beroep, maar in zijn vrije tijd bouwt hij gitaren. Tot voor kort deed hij dat in Leusden, tegenwoordig in de omgeving van Leeuwarden. Toen hij vernam dat atelier Noest in Utrecht sleutelhangers maakt van de houten vloer van het oude TivoliVredenburg-theater, dacht hij: ‘Hoe vet zou het zijn om daar een gitaar van te maken?’

Hoe reageerden ze bij TivoliVredenburg op dit idee?
‘Ze vonden het geweldig! Dat hadden ze zelf nooit bedacht. Het hout van de oude vloer lag in een depot in de kelder. Mondjesmaat werd het, alsof het goud was, versleept naar atelier Noest om er sleutelhangers van te maken. Via mijn zoon, die daar werkt, ben ik in contact gekomen met TivoliVredenburg. Ik mocht ook een stukje hout meenemen uit de kelder. Precies genoeg om twee gitaren van te maken, en nog wat kleine dingetjes.’

Een explosief karakter

Frank Zappa staat niet alleen bekend als markant componist en muzikant. Hij was ook zeer politiek geëngageerd, zo toont de docu die Alex Winter over hem maakte, simpelweg ‘Zappa’ getiteld.

Meermaals overwoog Frank Zappa, al dan niet serieus bedoeld, om zich kandidaat te stellen als president. Maar het idee om vier jaar in het Witte Huis te moeten wonen, vervulde hem met afschuw. Voor filmmaker Alex Winter was Zappa's politieke betrokkenheid een belangrijke reden om deze documentaire te maken. ‘Dat waren geen praatjes voor de bühne. Hij sprak met grote kennis van zaken,’ vertelt Winter in een eerder interview met deze gids.

Het is dan ook niet toevallig dat de docu begint met een optreden in Praag uit 1991, ter gelegenheid van het vertrek van de Sovjettroepen twee jaar eerder. Zappa stond op goede voet met president Václav Havel van het toenmalige Tsjechoslowakije, die hem zelfs benoemde tot zijn cultureel adviseur. ‘Dit is het pas het begin van jullie nieuwe toekomst in dit land,’ zegt Zappa tegen het publiek. Die voorspelling bleek helaas niet van toepassing op de muzikant zelf. Het optreden in Praag is zijn laatste opgenomen show, voordat hij in 1993 veel te vroeg, op 53-jarige leeftijd, overleed aan prostaatkanker.

Oudegrachtconference: ‘tis fokking worst!’

Onder begeleiding van stadscomedian Hans Gommer nemen drie Utrechtse comedians tijdens de jaarlijkse Oudegrachtconférence de Utrechtse samenleving op de hak in 'De stand van Utrecht'. Een klein voorproefje.

Hans Gommer

Wie/wat is het meest dankbare onderwerp/voorwerp van spot in Utrecht?
‘Er zijn onderwerpen genoeg in Utrecht: studenten, de ingepakte Domtoren, fietsen, de Utrechtse crompouce! Overal betaald parkeren. Dingen waar mensen zich aan ergeren zijn fijne onderwerpen om op de hak te nemen. En een persoon: tsja, dan neem ik vooral mijzelf op de korrel. Want hoe hilarisch is het dat de Utrechtse stadscomedian in Houten woont!’

Wat is typisch Utrechtse humor volgens jou?

‘In Utrecht blijf je altijd jong, want het maakt niet uit hoe oud je bent of wat je achtergrond is, je zal altijd een Jochie of Wijffie zijn. Is dat humor? Nee, maar wel fijn toch?’

En de beste grap over Utrecht?
‘Dan moet je toch echt naar 'De stand van Utrecht' komen.’

Wie is volgens jou de grappigste Utrechter en waarom?
‘Ja duh dat is natuurlijk de Utregse stadscomedian Hans Gommer, met Henk Westbroek als goeie 2e. Een grapje natuurlijk, de grappigste Utrechter is Herman Berkien, een legende!’

Zinderende emoties bij Nathalie Merchant

In Koninklijk Theater Carré gaf Nathalie Merchant een optreden dat de bezoekers nog lang zal heugen, zowel vanwege de emotionaliteit als het muzikaal vertoon.

Theater Carré is een prachtige zaal, maar door de smalle gangetjes en doorgangen ontstaat er, vlak voor het aanvangstijdstip, onderweg naar het balkon een fikse opstopping. Gelukkig is iedereen op tijd binnen als Nathalie Merchant het podium betreedt, blootvoets, de lange grijze haren los en met een wijde rok aan die functioneel blijkt te zijn. Aan uiterlijk vertoon doet de zangeres uit New York niet. Haar liedjes staan centraal en die zijn al mooi genoeg.

Foto: Steve Curf

Stem als handelsmerk
Het laatste album van Merchant Keep your Courage is mooi, maar op sommige momenten ook wat over-geproduceerd, met name door de al te aanwezige violen. In de setting van vanavond, met een bijzonder fraaie begeleiding van piano, accordeon, gitaren, drums, bas en strijkerskwartet komen de liedjes beter tot hun recht. Onnadrukkelijker en intiemer.

De zangeres zet in met een paar oudere liedjes uit haar repertoire. Het prachtige ‘Lulu’ wordt gevolgd door het folky ‘Nursery Ryme of Innocence and Experience’, afkomstig van een van haar eerste albums. Al vrij snel komt prijsnummer ‘Motherland’ voorbij, het mooi wiegende lied dat iedere keer weer ontroert. Aan de hoge tonen waagt ze zich vanavond niet.

Eindelijk zijn stem gevonden

In zijn muzikale project Happy Camper laat Job Roggeveen zijn teksten zingen door bekende Nederlandse artiesten. Op het laatste album The both of us is voor het eerst zijn eigen stem te horen.

Ooit was Job Roggeveen leadzanger in de indie popband Omski. Vanwege uiteenlopende ambities viel de formatie uit elkaar. ‘Omdat ik mijn vaste groep om me heen kwijt was, voelde ik me kwetsbaar. Het voelde veiliger om mijn persoonlijke liedjes door anderen te laten zingen. Ik ben op zoek gegaan naar gastzangers, als een soort bescherming om me heen. Dat project werd Happy Camper.’

Waarom durfde je opeens niet meer te zingen?
‘In mijn jeugd heb ik een soort perfectionisme ontwikkeld. Mijn moeder zong in een professioneel koor, dus de standaard lag hoog. Ook werd er veel gepraat over genieën en getalenteerde mensen. Het presteren stond centraal, niet het plezier van muziek maken en creativiteit. Die druk zit dat plezier soms in de weg. Terwijl muziek ook iets magisch moet zijn.’

Hoe is Happy Camper ontstaan?
‘Ten tijde van de Omski trad ik ook op in een chanson-duo. De combinatie van de indie pop van Omski en chansons is Happy Camper geworden. Maar de melodieën voor Happy Camper waren veel uitdagender dan de popliedjes die ik eerder schreef. Omdat ik mijn stem nog niet genoeg kende, en er eigenlijk ook niet tevreden over was, vroeg ik andere Nederlandse artiesten om mijn liedjes te zingen. Als eerste heb ik Bouke Zoete, zanger van The Kevin Costners, benaderd. 

 Altijd verliefd gebleven op Morgan

Van een schuchtere zangeres die melancholische folkliedjes op akoestische gitaar speelde, is Ane Brun in twintig jaar veranderd in een zelfbewuste frontvrouw met een stevige band aan haar zijde. Innemend is ze altijd gebleven, zo blijkt ook vanavond in TivoliVredenburg.

Onlangs verscheen alweer het twaalfde album van de Noorse zangeres, getiteld Nærmere. Na jarenlang de wereld rondgereisd te hebben voor optredens, zingt ze op dit album voor het eerst in haar moedertaal. In 2003 kwam haar debuut uit, Spending time with Morgan. Vanavond in de Ronda viert Ane Brun dat ze twintig jaar in het vak zit. Al klinkt dat wellicht een beetje raar, bijna geringschattend, voor een muzikant: ‘in het vak zitten’.

Innemend
Aan het begin van het optreden refereert ze aan haar optreden in het oude Tivoli, nog aan de Oudegracht in Utrecht, van twintig jaar geleden. Ze trad toen solo op, alleen met haar akoestische gitaar Morgan (‘Daar was, en ben ik nog steeds verliefd op’) en moest ze nog een drempel over om haar persoonlijke liedjes en plein public ten gehore te brengen. Vanavond blijkt dat Ane Brun in al die jaren is veranderd in een zelfbewuste frontvrouw. Nog steeds innemend, dat wel, en wars van kapsones.

Michelle David dacht dat ze superwoman was

De in Utrecht woonachtige Michelle David kreeg haar muzikale opvoeding in de kerk, maar zingt over haar eigen levenservaringen. ‘Ik wil het leven van een vrouw in deze tijd overbrengen. Wie heeft er geen geliefde verloren? Of een ziekte gehad? Ik heb dat allemaal ervaren.’

Met haar grote zonnebril en opvallende afrokapsel is de Amerikaanse zangeres eenvoudig te traceren in het Gegeven Paard, het horecagedeelte van TivoliVredenburg. Meermaals stond ze op de planken in het Utrechts muziekcentrum. ‘In de Pandora heb ik opgetreden, in Cloud Nine en in, hoe heet die grote zaal ook weer? De Grote Zaal ja, daar ook. Het is altijd fijn om hier te spelen.’

Foto: Marie-Jose Eldering

Via theaterproducent Henk van der Meijden belandde David in Nederland. ‘Hij vroeg me om te zingen in een musical. Dan moest ik wel regelmatig op en neer reizen. Ik besloot hier te gaan wonen en werd verliefd op Nederland.’ Via Nieuw-Vennep en Amsterdam kwam ze een paar jaar geleden in Utrecht terecht. Het bevalt haar prima. ‘Er hangt hier een fijne culturele sfeer, met veel jeugdige energie.’

Grutto!

Ecoloog en filmmaker Ruben Smit, bekend van Wad en De nieuwe wildernis, volgde de met uitsterven bedreigde vogel des vaderlands in zeven landen.

Dat de grutto zo populair is in Nederland, begrijpt filmmaker Ruben Smit wel. ‘De weidevogel weerspiegelt het karakter van de Nederlan­der. Hij is luidruchtig, oppor­tunistisch en ondernemend. En met zijn lange snavel en lange poten past hij heel goed bij het Nederlandse polderlandschap.’

De filmmaker raakte tijdens het filmen voor zijn driedelige documentaire Grutto! vooral gecharmeerd van diens mimiek: ‘Aan de ogen, snavel en houding van de kop kun je zien of een grutto boos is, of in paniek. Die emoties zie je minder bij andere vogels. Qua expressie neigen grutto’s meer naar de zoogdieren. Al moet je natuurlijk wel oppassen dat je niet al te “antropomorf” naar een vogel kijkt en er te veel menselijke eigenschappen op projecteert.’

Tot halverwege de vorige eeuw was Nederland een mekka voor de grutto als broedgebied. Tegenwoordig houdt de populariteit van de vogel geen gelijke tred met zijn populatie; in de afgelo­pen tachtig jaar is het aantal broedende grutto’s met ruim tachtig procent gedaald.

Op zoek naar een eigen stem

Opeens durfde zanger/componist Job Roggeveen niet meer te zingen. En dus vroeg hij een aantal bekende Nederlandse zangers voor de liedjes van zijn project Happy Camper. Op zijn laatste album zingt hij wel zelf. ‘Alsof je als regisseur van een film opeens de hoofdrol gaat spelen.’

In zijn eerste band Omski was Job Roggeveen nog gewoon de zanger. Toen deze ophield te bestaan, begon de Utrechter in 2011 met Happy Camper: ‘De liedjes die ik schreef werden complexer, een beetje chansonachtig,’ vertelt hij. Een probleem: hij durfde ze niet zelf te zingen. ‘Ik had het idee dat je als zanger geschoold moest zijn om dergelijke liedjes te kunnen zingen.’

Roggeveen legde de lat hoog voor zichzelf. ‘Ik vond ik dat ik alles zou moeten kunnen zingen en blokkeerde. Thuis werd vroeger veel klassieke muziek gedraaid. Mijn moeder zong in een professioneel koor. De kwaliteit van zang was heel belangrijk.’ De liedjes die Roggeveen schreef voor Happy Camper waren melodisch gezien te ingewikkeld voor hem. Hij ging op zoek naar gastzangers.

Wonderschoon optreden van PJ Harvey

Het optreden van PJ Harvey in Paradiso is van een ongekende schoonheid. Alles klopt vanavond: de zang, de intensiteit, de sfeer en de melodische pracht van haar liedjes.

Het verwachtingsvolle geroezemoes zwelt aan tot een donderend applaus als PJ Harvey om stipt acht uur het podium van Paradiso betreedt dat tot de nok gevuld is. Haar Nederlandse fans hebben ruim zeven jaar moeten wachten voordat ze weer eens in het land te bewonderen was. Dertig jaar geleden stond ze voor het eerst in Paradiso, als bozige 23-jarige rockartiest. Vanavond is het heel anders.

Feeërieke glimlach
Vorig jaar stond de Britse muzikante nog op Crossing Border, maar niet als muzikante. In Den Haag droeg ze voor uit haar roman Orlam. De teksten van haar laatste album I Inside the old year dying zijn gebaseerd op deze roman in dichtvorm en gaan over haar jeugdjaren op een boerderij in het Engelse graafschap Dorset. Veel liedteksten zijn geschreven in het plaatselijk dialect.

Gekleed in een wit gewaad en met een feeërieke, enigmatische glimlach die het hele optreden niet van haar gezicht zal wijken, vangt PJ Harvey aan met het eerste nummer van haar laatste album, het broeierige ‘Prayer at the Gate’. Als enige van de band wordt ze omgeven door een krans van licht. Met een loepzuivere kopstem en begeleid door bedaarde drums en zachte synths zingt ze die wondermooie openingstrack van I Inside the old year dying.

Amelisweerd is het waard

Voor veel Utrechters is Amelisweerd dé plek om te ontsnappen aan de drukte van de stad. Een mogelijke verbreding van de A 27 hangt al jaren als het zwaard van Damocles boven het bos. Met het project Ameliswaardig wil Het Huis van Betekenis een dialoog aanwakkeren over deze kwestie.

Tekenaars van het Huis van Betekenis (‘een broedplaats waar illustratoren onder meer werken aan getekende reportages voor veelal maatschappelijk relevante projecten’) is gevraagd om betrokkenen bij de problematiek rondom Amelisweerd te interviewen en deze gesprekken te bewerken tot een getekende reportage. Illustrator Albert Hennipman is een van initiatiefnemers van dit project. ‘Met dit project willen we het verleden, heden en de toekomst van Amelisweerd uitlichten.’

Dat is een mooi streven. Hoe is dit idee ontstaan?
‘Het project Ameliswaardig past binnen de dingen die we met het Huis van Betekenis doen op het gebied van klimaatverandering. Zo deden we eerder bij de theatervoorstelling ‘Onder de rook van Hoogovens’ een project over Tata Steel. Daar hebben we oud-werknemers en wijkbewoners geportretteerd, in ruil voor een tekening. Ook Ameliswaardig gaat over de impact van de mens op de natuur. We bekijken de problematiek rondom Amelisweerd vanuit verschillende perspectieven. Op deze manier willen we polarisatie tegengaan. Wij nodigen het publiek uit om mee te tekenen en mee te praten over een Ameliswaardige toekomst en gaan zo de dialoog aan.’

Feest voor de doden

Kleurrijke maskers, dansende skeletten, bloemen en griezelschminck: op Dia de Muertos vieren de Mexicanen de dood én het leven. Ook in Utrecht wordt stilgestaan bij deze dag. Carlos Jacques Anderson, frontman van de band Lo Moloko: ‘Het is één groot feest, zonder scheiding tussen muzikanten en publiek.’

Een keer per jaar zetten de Mexicanen de poort open voor hun doden. Op Dia de Muertos, 1 en 2 november, komen jong en oud samen op begraafplaatsen om overleden familieleden te herdenken. Op een uitbundige manier, met veel bloemen, muziek, eten en drank. Ofrenda’s (altaren) bij de mensen thuis, met foto’s, wierook en lekkernijen, moeten de vertrokken zielen overhalen om tijdelijk terug te keren voor dit feest met de levenden.

‘Voor Mexicanen is het heel belangrijk om tijdens Dia de Muertos met de familie samen te zijn en onder ogen te zien dat we uiteindelijk allemaal ooit zullen sterven,’ vertelt Carlos, zanger/gitarist van Lo Moloko, een muzieknatencollectief met wortels in de Mexicaanse, Chileense, Spaanse, Italiaanse en Portugese culturen. ‘We beschouwen de dood niet als iets engs, maar als een natuurlijk proces dat bij het leven hoort.’

Muziek voor de ziel

Vergankelijkheid is een groot thema in het werk van Bach. Deze maand kun je hoop en troost putten uit vier van zijn meditatieve cantates, die mooi passen bij Allerzielen.

Het is inmiddels traditie: de Nederlandse Bachvereniging die een concert geeft met Allerzielen, de dag waarop we overleden dierbaren herdenken. ‘Mensen gaan minder vaak naar de kerk, maar hechten wel aan rituelen en zingeving,’ vertelt artistiek medewerker Marloes Biermans. ‘Allerzielen heeft niet voor iedereen meer een religieuze betekenis, maar kan wel een dag zijn om stil te staan bij leven en dood. Daarom zijn er ook zoveel klassieke concerten rond deze tijd. Het is een thema dat mensen blijkbaar toch aanspreekt.’

Wereldleed
Allerzielen valt midden in de herfst, als de bladeren vallen. Een periode waarin mensen zich vaak extra bewust zijn van de vergankelijkheid, aldus Marloes. Waarom passen juist de cantates van Bach zo goed bij deze herdenkingsdag? ‘Veel van zijn vocale werken gaan over genieten van het leven én het verlangen om te sterven, om zo dichter bij God te komen. Ook als je niet religieus bent, kun je veel in de cantates vinden. Bach was een meester in het muzikaal weergeven van emoties die komen kijken bij universele thema’s als vergankelijkheid. Een cantate als Weinen Klagen Sorgen Zagen gaat over het leed in de wereld en kun je ook relateren aan dingen die vandaag de dag spelen, zoals de oorlog in Oekraïne.’

Bij de beesten af

De Beesten, de debuutroman van Gijs Wilbrink die eind vorig jaar verscheen, werd overladen met lof en is inmiddels toe aan de veertiende druk. Een week geleden werd bekend dat het boek op de longlist staat voor de Boekenbon Literatuurlijst 2023. Tijd dus voor een uitgebreid gesprek met de Utrechtse schrijver, die opgroeide in de Achterhoek.

Acht jaar maar liefst deed Gijs Wilbrink erover om zijn kloeke roman over de kleurrijke, niet per se deugende familie Keller af te ronden. ‘Ik ben er niet acht jaar onafgebroken mee bezig geweest hoor. In de tussentijd ben ik gewoon blijven werken als websiteprogrammeur. Ook heb ik in 2015 een schrijfcursus gevolgd in Utrecht. Maar ik heb het boek vaak weggelegd, omdat ik er niet meer in geloofde. Wie zat er nu te wachten op een roman over de Achterhoek?’

De recente boerenprotesten hebben de populariteit van zijn roman goed gedaan, zegt hij. ‘Het is niet direct een positieve associatie met de streek, maar mensen zijn wel nieuwsgieriger geworden naar wat zich daar allemaal afspeelt. Ook zijn er nog maar weinig boeken geschreven over De Achterhoek. Mijn roman kwam wat dat betreft op een goed tijdstip uit.’

Wanneer is het idee gaan rijpen voor deze roman?
‘Toen ik een korte tijd in Macedonië woonde, ging ik reflecteren op Nederland. En dan met name op de Achterhoek, waar ik ben opgegroeid, en op Utrecht, waar ik nu meer dan mijn halve leven woon. Ik ging die twee met elkaar vergelijken en kwam tot de conclusie dat de Achterhoek veel meer als een mysterieus gebied wordt gezien, met meer geheimen. In die tijd keek ik ook veel naar Amerikaanse plattelandsseries, zoals Fargo en True Detective, met van die tankstationnetjes waar je liever niet terecht komt en allerlei sketchy figuren. Zo’n verhaal wilde ik situeren in mijn geboortestreek, de Achterhoek dus. Met veel mystiek, bossen, mist en modder.’

Dichten over mannelijke emoties

Het is een lovenswaardig streven: mannen meer over hun gevoelens laten praten. Bjorn Blom en Alex Panhuizen brachten onder de naam Strijkplankpoëzie een dichtbundel uit over mannelijke emoties, ‘En nu echt?’ In hun voorstelling ‘Het gaat goed hoor’ combineren ze poëzie en cabaret.

Eerst maar eens over die aparte naam. Bjorn (23): ‘Een huisgenoot van mij zei: ‘Ik ken een man die ook schrijft over zijn gevoelens. Ga daar maar eens een biertje mee drinken. Eerst ontstond er een goede vriendschap tussen Alex en mij. Later zijn we samen gedichten gaan schrijven. Toen we een keer wilden optreden in een studentenhuis, en geen podium hadden, zijn we achter een strijkplank gaan staan. Dat zijn we blijven doen.’

Foto: Werry Crone

Het tonen van gevoelens is geen vanzelfsprekendheid bij mannen. Integendeel. Dat geldt ook voor Bjorn en Alex. ‘We zijn allebei een beetje mannetjes. En we komen uit milieus waar praten over emoties niet gebruikelijk is. Het voelt dan veilig als je merkt dat een ander daar ook behoefte aan heeft,’ vertelt Alex (26).

 20 jaar De Helling

Eigenzinnigheid en een liefde voor underground staan voorop bij het jubilerende poppodium aan de Helling in Rotsoord. ‘We kiezen voor genres die weinig aandacht krijgen in Utrecht en dat wel verdienen.’

‘We zijn begonnen als het brutale broertje van Tivoli Oudegracht,’ blikt Arlette de Jong, directeur van De Helling terug. Twintig jaar geleden nam stichting Tivoli aan de Helling het failliete poppodium De Vloer over. De Vloer had eerder furore gemaakt in een gekraakt pand onder parkeergarage Paardenveld. Artiesten van naam, zoals Nick Cave, stonden er op het podium en Utrechts trots Urban Dance Squad vond er zijn oorsprong. In 1995 moest De Vloer weg van het Paardenveld en verkaste het poppodium naar een voormalig museumdepot aan de Helling.

Toen Tivoli de Helling het stokje overnam van De Vloer, was er louter nog industrie op Rotsoord. Dat maakte het mogelijk om tot diep in de nacht los te gaan met stevige muziek. Aan de Oudegracht moest er altijd rekening worden gehouden met omwonenden.

Gezien de huidige uitstraling van Rotsoord (met een treinstation, veel nieuwbouw en hippe horeca) is het nauwelijks voor te stellen dat het twintig jaar geleden niet eenvoudig was om bezoekers te lokken naar het nieuwe poppodium. ‘Gevoelsmatig lag De Helling ver van het centrum af,’ vertelt De Jong. ‘Bij de openingscampagne hebben we een pijl gebruikt met de tekst: ‘Het is maar twaalf minuten lopen.’

‘In iedereen zit een gedicht’

Om de 40e editie te vieren van De Nacht van de Poëzie organiseert het ILFU de 1000 Dichters Marathon: twee weken lang krijgen professionele en niet-professionele dichters in het hele land de kans om hun gedicht voor te dragen.

Het zaadje voor de 1000 Dichters Marathon is twintig jaar geleden al geplant. Dichter Vrouwkje Tuinman en haar man F. Starik hadden het plan opgevat om een niet-hiërarchisch dichtersfestival op te zetten. ‘Wij wilden dat iedereen gelijkwaardig aan bod zou komen, met een afgemeten tijd.’ Waarom lukte het niet om dat project van de grond te krijgen? ‘Het was geen probleem om 1000 dichters bij elkaar te krijgen. Ook hadden we al een locatie geregeld. Maar we kregen de financiering niet rond,’ vertelt Tuinman.

Foto: Keke Keukelaar

Vijf jaar lang hebben de twee zich ingezet om hun plan te verwezenlijken. Tuinman: ‘Op een gegeven moment werd het een huisgrapje: als we weer eens een eindeloze voordracht van een dichter zagen, zeiden we tegen elkaar: ‘Eigenlijk zouden we iets moeten we organiseren waar je maar 45 seconden mag voordragen, haha.’

Het verheugt Tuinman dat hun idee nu wel vorm krijgt. ‘Ik was een beetje verbaasd dat het deze keer wel mogelijk is. We hebben er toen toch vijf jaar aan gesleurd. Michael Stoker (directeur van het ILFU, red.) stelde voor om het project op te pakken, maar dan net iets anders dan twintig jaar geleden. Hij vond het een heel leuk idee. En daar ben ik natuurlijk erg blij mee.’

On Stage

Nadia Moussaid presenteert vanuit TivoliVredenburg het tweede seizoen van On Stage, waarin artiesten hun ideale live-avond samenstellen. We stellen de hoofdgasten van deze reeks aan u voor.

Barry Hay
Het afscheid van de Golden Earring betekende voor Barry Hay tegelijkertijd het afscheid van de rock ‘n roll. Op Curaçao, waar hij woont, wordt de zanger omgeven door tropische klanken en kijken bewoners hem gek aan als hij met rock aan komt zetten. De laatste jaren maakte de Hagenaar zich sowieso al vaker los van de rockmuziek. In 2008 verscheen er een cd met bigbandmuziek, en met gitarist JB Meyers maakte Hay twee vrolijke albums in Caribische sferen. Het is even wennen om de stoere rocker ‘Fiesta de la vida’ te horen zingen, begeleid door een mariachi-orkest, maar Hay komt er mee weg. Nu de optredens met de Earring zijn gestopt, beult hij zich vier keer per week af in de sportschool om zijn conditie op peil te houden. Maar Barry Hay heeft vast nog voldoende energie om een avond te vullen met fijne anekdotes en talentvolle muziek. De kans is niet denkbeeldig dat er iets uit Den Haag voorbij komt.

Razendsnelle gitaarloopjes 

Al meer dan 30 jaar speelt de Utrechtse Blue Grass Boogiemen authentieke bluegrass op gitaar, contrabas, banjo, viool en mandoline. In dB’s brengt de band een ode aan een van hun grote helden: countrylegende Hank Williams.

Een poster van de Amerikaanse countryzanger hangt prominent aan de muur in de woonkamer van zanger/gitarist/violist Arnold Lasseur. ‘Die heb ik op mijn 18e, gekocht toen ik logeerde bij een vriend in Londen. Vanaf mijn ouderlijke woning is de poster altijd met mij mee verhuisd. Intussen is hij ouder dan Hank Williams ooit is geworden.’

Hank Williams overleed op zijn 29e aan een overdosis morfine en alcohol en wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke muzikanten van de vorige eeuw. ‘Toen ik hem voor het eerst hoorde, voelde dat als een klap in mijn gezicht. Hij klonk compromisloos en direct, dat heeft me altijd aangesproken.’

foto: Henja Kooijman

Dat directe vind je ook terug in de bluegrass, de muziek die jij al jaren maakt met de Blue Grass Boogiemen ...
‘Ja, dat klopt. Het ‘in your face’ gevoel, zeg maar. Ik speelde nog in een punkband, ook muziek zonder opsmuk trouwens, toen ik ontdekte dat akoestische muziek ook heel mooi kon zijn. Mijn vader draaide vaak Ierse muziek en die klonk zo prachtig droevig! Ik vond het heel bijzonder dat de tonen van een akoestisch instrument me zo konden raken. De liefde voor akoestische muziek is altijd gebleven. Daarom hou ik ook zo van bluegrass, want die is ook akoestisch.’

Top 10 2023

1. PJ Harvey - I Inside the Old Year Dying

Zeven jaar na The Hope Six Demolition Project verscheen dit wonderschone album van PJ Harvey, haar tiende. De teksten -gezongen in het dialect van het Engelse graafschap Dorset waar ze haar jeugd doorbracht- zijn afkomstig uit haar eigen roman Orlam. Veelal met een falsetstem zingt Polly Jean Harvey haar mysterieuze, donkere prachtliedjes.

   

 2. Lankum - False Lankum

Stokoude Ierse folk-liedjes ontaarden bij Lankum (Dublin) vaak ergens halverwege in onheilspellende, spookachtige soundscapes, met monotone drones, krassende violen en dreinende trommels, om aan het einde weer terug te keren naar de oorsprong. Een hypnotiserende, beklemmende ervaring, als je je er aan overgeeft.

 

 3. Bonnie Prince Billy - Keeping Secrets Will Destroy You

Het vijftiende soloalbum van Bonnie Prince Billy laat de bebaarde zonderling van zijn beste kant horen. Opgenomen in een huiselijke sfeer met een aantal collega’s uit Louisville, Kentucky, klinkt dit album zoals we Will Oldham het liefst horen: op een akoestische gitaar, met af en toe een mandoline of viool en een engelachtige tweede stem (Dane Waters). Kale country-folk met maximaal effect.