Vijf keer vinyl in Utrecht

Vinyl is weer helemaal terug. Op welke plekken in Utrecht kun je het beste struinen in de platenbakken naar goed verborgen pareltjes? Vijf tips. 

1. Elvis Corner

Ergens halverwege de Amsterdamsestraatweg zit een platenzaak speciaal gericht op fans van Elvis Presley. Er is niet alleen vinyl te vinden, maar ook cd’s, boeken, spellen én souvenirs zoals zonnebrillen en mokken met de beeltenis van Elvis erop. ‘Afgezien van een toevallige passant komen de mensen vooral voor onze collectie platen hoor’, zegt eigenaar Johan van Weezel, die de zaak samen met zijn vrouw Cherry runt vanaf 2005. Van heinde en verre reizen Elvisfans naar zijn winkel: ’Veel klanten komen uit Duitsland en België, maar er komen ook Elvisliefhebbers uit Israël en Rusland. Nou ja, nu dan even niet natuurlijk.’ Zijn verklaring voor de wereldwijde interesse: ‘In Europa zijn wij de enige die dit doen.’

2. Dig-it records

Dichterbij het centrum huist deze tweedehands vinylwinkel van Bert Tiggelers. Zo’n vijf jaar zit de Limburger op deze locatie waar voordien babyspulletjes werden verkocht. Een aantal jaren stond hij met zijn platen op de markt. Toen hij dat beu was (‘altijd strijd om een goede plek’) begon hij zijn eigen platenzaak. Zijn collectie bestaat uit ‘ongeveer 5000 kwaliteitsplaten in bijna alle genres, van wereldmuziek tot metal’. Wekelijks verkoopt hij er zo’n 300. ‘Bands als Abba en The Eagles zijn weer erg populair.’ Uit de boxen schalt de alternatieve rock van Them Crooked Vultures. ‘Mijn eigen smaak heeft niks te maken met wat ik verkoop. Een van mijn best verkopende albums is Brothers in Arms van Dire Straits, maar ik heb niks met die band.’ 

Sadettin K over Monumentaal: ‘Opeens stond overal een vraagteken achter’

In de voorstelling Monumentaal stelt theatermaker Sadettin Kirmiziyüz zichzelf de vraag: welke lessen die ik van mijn ouders heb geleerd, geef ik door aan mijn kinderen?

Eerder maakte Sadettin Kirmiziyüz voorstellingen waarin de verhalen van zijn Turkse familie symbool staan voor maatschappelijke en politieke thema’s, zoals identiteit, migratie, integratie en culturele meervoudigheid. In Monumentaal gaat hij dieper in op de relatie met zijn familie, op het wereldbeeld van zijn ouders en de overtuigingen die hij van hen meekreeg. Op welke manier wil hij zijn eigen kinderen voorbereiden op de toekomst?

foto: Bart Grietens

Waarom besloot je juist nu om deze voorstelling te maken?

‘Voor mijn werk put ik vaak uit mijn eigen leven. En als ik nu in de spiegel kijk, denk ik: ik ben net zo oud als mijn ouders toen zij drie kinderen hadden, ook twee jongens en een meisje. We zitten in dezelfde levensfase, met een huis, een baan en een gezin. En het afgelopen jaar is er in de privésfeer iets ingrijpends gebeurd waardoor ik ben gaan nadenken: mijn pasgeboren zoon belandde op de ic. Van mijn ouders heb ik altijd geleerd dat iets is omdat het zo is – volgens hen gebeurt alles met een reden. Zou zoiets heftigs als dat met ons zoontje dan ook zijn voorbestemd? En als God dit bedacht heeft, wat betekent dat dan? Waarom doet hij dat? Hoe moest ik zo’n idee overdragen op mijn kinderen, als ik het zelf ook niet meer wist? Levenslessen die ik geleerd had, kwamen op losse schroeven te staan. Achter alles wat ik was, of dacht te zijn, stond opeens een groot vraagteken. Daar wilde ik iets mee in mijn nieuwe voorstelling. Met ons zoontje gaat het nu naar omstandigheden trouwens redelijk goed.’

Leren & lachen

In zijn theaterlezing fileert historicus en tv-personality Maarten van Rossem op zijn kenmerkende wijze actuele, maatschappelijke en politieke kwesties. Er valt zeker wat te lachen, zegt hij, maar: ‘Het is wel belangrijk om te vermelden dat ik geen cabaretier ben. Ik zing geen liedjes en doe geen gekke dingen.’

‘Bel me niet voor één uur ‘s middags,’ is het advies. Maarten van Rossem is niet zo van het vroege opstaan. Hij werkt en leest tot diep in de nacht en houdt er een geheel eigen dagritme op na. Als ik hem rond een uur of twee benader voor een interview, blijkt het toch nog ongelegen te komen, want op hetzelfde moment wordt hij op zijn andere telefoon gebeld door zijn vrouw. ‘Nog een tip: neem nooit twee telefoons.’

ANP

Belemmert dit dagritme je niet in je dagelijkse bezigheden?

‘Nee hoor, er valt prima mee te leven. Het vroegste optreden dat ik ooit heb gedaan was om drie uur in de middag. De tijden dat ik college gaf op de universiteit kon ik zelf bepalen. Alleen toen mijn kinderen nog jong waren, stond ik vroeg op.’

Wie (voor de klas staat en) niet leest is gek

Het is allang geen nieuws meer: Nederlandse kinderen lezen steeds minder. Wat is eraan te doen? Naomi Smits schreef het boek Wie dit niet leest is gek, over hoe we de ontlezing kunnen tegengaan.

Nederlandse kinderen lezen het minst graag van alle kinderen ter wereld. Een groot deel haat het zelfs”, schreef onderwijsredacteur Aleid Truijens onlangs weer eens in de Volkskrant. En inderdaad, al jaren doen Nederlandse leerlingen het steeds slechter op de internationale ranglijsten, zowel qua leesvaardigheid (en dan vooral op het onderdeel ‘begrijpend lezen’) als qua leesplezier – twee zaken die elkaar beïnvloeden. Volgens schrijver en leerkracht Naomi Smits zit de crux bij haar collega’s. “Veel leerkrachten lezen niet en zijn slecht op de hoogte van het kinderboekenaanbod. Maar wat heb je voor de klas te zoeken als je zelf niet van lezen houdt?”

Woordjes blaffen

Hoe komt het dat de leesvaardigheid van Nederlandse kinderen zo slecht is in vergelijking met die van kinderen in het buitenland? 

“De digitalisering en de schermtijd spelen natuurlijk een grote rol, maar dat is in andere landen niet anders. Wat Nederland mist, is een groot onderwijsprogramma vanuit de overheid om ontlezing aan te pakken. Dat gebeurt in andere landen wel. In Portugal kwam er bijvoorbeeld een nationaal leesplan en in Vlaanderen is een heus ‘Leesoffensief’ van start gegaan, met ambitieuze doelstellingen. Nederland doet wel aanbevelingen, maar geeft geen prioriteit

aan het leesonderwijs. Er is geld genoeg, maar dat wordt aan andere dingen besteed. Het belang van goed en effectief leesonderwijs wordt hier onderschat.” 

Tom Waits zonder hoedje

Dat Flip Noorman (34), die eerder een voorstelling maakte over Leonard Cohen, vertaalde liedjes van Tom Waits ten gehore brengt, is niet heel verrassend. Zeker in zijn begintijd deden zijn stemgeluid en songmateriaal sterk denken aan die van de Amerikaanse bard. 

Noorman wil vooral Waits’ teksten onder de aandacht brengen. ‘Die zijn altijd een beetje onderbelicht gebleven. Daar heeft hij zelf ook schuld aan omdat hij overal doorheen brult. Maar hij is een waanzinnig grappige gast met heel duistere humor.’

Maandenlang moest er met het management onderhandeld worden om toestemming te krijgen voor de show. ‘We mogen de liedjes live spelen, maar filmen en opnemen mag niet. Ook is het niet toegestaan om zijn stem te imiteren, of net zo’n hoedje op te zetten als hij doet.’ Ook wilde Tom Waits een paar vertalingen vooraf lezen. ’Al met al heeft die hele voorbereiding me meer stress opgeleverd dan het maken van het programma zelf.’

Noorman begint de voorstelling met Big in Japan, wil hij wel alvast verklappen. ‘Dat nummer staat op een compilatiealbum van punklabel Epitaph. Het is minder hard dan de andere punknummers, maar wel rauwer. Ik kende Tom Waits al van mijn vader, maar dit lied trok me echt zijn oeuvre in.’ Het vertalen bleek nog geen sinecure. ‘Hij is een muzikale tekstschrijver. ‘Het kan me niet schelen of het er op papier goed uitziet,’ zei hij ooit, ‘als het maar goed klinkt.’

Na lang prakkezeren werd de openingszin van Clap Hands, ‘Sane sane they are all insane’: ‘Dwaas dwaas ze zijn maarts als een haas.’ Vrij vertaald naar Alice in Wonderland. Clap Hands is een favoriet nummer van Noorman, maar: ‘een kutnummer om te vertalen haha.’

Onlangs werd bekend dat het management van Tom Waits aan Flip Noorman toestemming heeft gegeven om een album uit te brengen met de covers.

Born on the Bayou

‘Na The Beatles de grootste band ter wereld’. Best een boude uitspraak van verteller Jeff Bridges aan het begin van de docu. Maar 1969 was onmiskenbaar een puik jaar voor Creedence Clearwater Revival: vijf top tien singles, drie albums in de top tien, een optreden in de Ed Sullivan show en headliner op Woodstock. 

In Travelin’ Band wordt de band uit California gevolgd tijdens hun eerste Europese tournee, met optredens in Berlijn, Stockholm, Rotterdam, Parijs en Londen. Het laatste concert, in de legendarische Royal Albert Hall, wordt vertoond in het tweede deel van de documentaire.

In het eerste deel is er aandacht voor de wederwaardigheden van de bandleden tijdens de tournee. Bassist Stu Cook is voor het eerst in Europa: ‘Het bevalt me goed. Bijzonder dat elk land zo anders is! Zelfs Zweden en Denemarken zijn totaal verschillend, al liggen ze vlakbij elkaar.’ Drummer Doug Clifford: ‘Het is zo spannend allemaal, ik wil eigenlijk niet slapen. Een fantastische ervaring!’ En zanger/tekstschrijver John Fogerty in Kopenhagen: ‘Het Engels begrijpen ze hier niet. Maar we communiceren via de muziek.’ 

Bijna aandoenlijk is het om die stoere rockjongens zo opgewekt, en zo naïef over Europa te horen praten. Cook is nog iets opgevallen: ‘In Europa kun je een baan krijgen met lang haar. Bij ons moet je het eerst afknippen, ongeacht je opleiding.’ In Berlijn hangt het viertal, grappend en grollend, rond bij de Berlijnse muur. ‘Als we nu eens gaan optreden op de muur, en het publiek dansend ervoor en erachter. Misschien valt de muur dan wel om!’

7 andere tips voor Noorderslag

1. Big Joanie

Big Joanie is een zwarte feministische vrouwenpunkband uit Londen die op intrigerende wijze de rebelse woede van de jaren 90 combineert met synth gestuurde post-punk. De band speelde al in het voorprogramma van St Vincent en IDLES. Onlangs verscheen het tweede album Back Home op het label van Thurston Moore (Sonic Youth), en daar zit je nooit verkeerd natuurlijk.

2. De Toegift

Nostalgie en melancholie staan centraal in de mooie liedjes van de Zeeuwse band De Toegift. Poëtische Nederlandstalige teksten en subtiele indie worden knap vermengd tot een dromerige sound. Met invloeden uit de jazz en steeds op zoek naar het experiment en het perfecte liedje. En de perfecte toegift. Ergens tussen Spinvis en Marten de Paepe.

3. Elephant

Elephant is een vierkoppige band uit Rotterdam die sterk beïnvloed is door de jaren 70. Niet zo gek dus dat hun eerste EP werd geproduceerd door Pablo van der Poel van DeWolff. Maar bij Elephant overheerst niet het grote rockgeluid, maar fijne laid back met mooie melodieën, zachte zang en rinkelende gitaren. Voor de liefhebbers van The Jayhawks en Wilco.

De beat van de archipel

Het jaarlijkse festival Noorderslag in Groningen gaat weer van start. Een van de bands die er optreden is Nusantara Beat, geïnspireerd door traditionele Indonesische muziek uit de jaren twintig én de westerse sixties-groove. ‘We vinden het belangrijk dat de muziek van onze voorouders gehoord blijft.

Het is even zoeken naar muziek van Nusantara Beat. Albums of singles zijn nog niet voorhanden. Op YouTube is welgeteld één liveopname te vinden. De band speelt het nummer Sabilulungan (‘een Soendanese klassieker’) tijdens het TTF Festival in Den Haag. Ze zullen zo vlak voor het optreden op Noorderslag toch wel meer dan een enkel liedje paraat hebben? ‘Haha, ja hoor. We hebben op dit moment ongeveer een uur aan muziek. En we hebben net twee singles opgenomen in de studio van Jasper Geluk, die eerder albums produceerde van Altın Gün en Jungle By Night, mijn andere band. Die komen begin dit jaar uit. Binnenkort gaan we werken aan ons eerste album,’ vertelt drummer Sonny Groeneveld in de Tolhuistuin aan het IJ in Amsterdam. Ook gitarist Rouzy Portier is present.

Verbazingwekkend is het wel dat een band die krap een jaar bestaat, en nog maar weinig van zich heeft laten horen, wordt gevraagd om op te treden op Noorderslag, het belangrijke showcasefestival in Groningen waar labelmanagers en bookers gretig rondstruinen op zoek naar nieuw talent. Groeneveld: ‘Dat is best bizar ja. Veel meer dan een paar liveoptredens hebben we eigenlijk nog niet gedaan. Maar daar werd wel erg enthousiast op gereageerd. Via mond-tot-mondreclame, en door een demo van ons die rondzwierf bij bookers, worden we nu opeens veel gevraagd. En daar zijn we natuurlijk erg blij mee.’