Utrechtse filmmaker vaart mee met poolexpeditie

Op 19 augustus vertrekt de grootste Nederlandse poolexpeditie ooit naar Spitsbergen, met als doel de klimaatverandering in kaart te brengen. Aan boord is ook de Utrechtse filmmaker Udo Prinsen.

De poolexpeditie, genaamd SEES (Netherlands Scientific Expedition Edgeoya Spitsbergen), is een initiatief van het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen en het Willem Barentsz Pool instituut. Toen Udo Prinsen hoorde over de expeditie, was hij meteen enthousiast: "Ik wilde al heel lang naar Spitsbergen, het is een magische plek." Het lukte de Utrechter om ("als kunstmaker") een plekje voor het schip 'Ortelius' te bemachtigen. Volgende week vertrekt hij, in het gezelschap van wetenschappers, kunstenaars, beleidsmakers, journalisten én toeristen, vanuit de hoofdstad van Spitsbergen, Longyearbyen, naar het oostelijke eiland Edgeøya.

Jaarringen

In juni bezocht Prinsen de hoofdstad van Spitsbergen al om er zogenaamde 'pin-hole' fotocassettes te installeren, die op artistieke wijze de baan van de zon vastleggen: "Zo'n cassette registreert elke dag de opkomst van de zon. Dat gebeurt steeds op een iets andere plek, dus na enige tijd krijg je één foto met vele strepen erop te zien, vergelijkbaar met de jaarringen van een boom. Zo vang ik de tijd in één beeld. Een interessant contrast met mijn werk als animator, waarbij ik zelf de tijd maak." De studie van de zonnebanen zet Prinsen volgende week voort aan boord van het schip.

Willem Barentsz
Nederland en Spitsbergen hebben een historische band. In 1596 ontdekte de Nederlandse zeevaarder (en naamgever van de archipel) Willem Barentsz het land toen hij onderweg was naar Nova Zembla, en later werkten veel Nederlanders er in de mijnbouw en de walvisvaart. Organisator Annette Scheepstra: "Deze poolexpeditie, en het onderzoek in de poolstreken in het algemeen, is voor Nederland van belang om inzicht te krijgen in de gevolgen van menselijke activiteit voor het poolgebied, en om op een verantwoorde manier om te kunnen gaan met dit kwetsbare gebied."

IJsberen
Utrechtse wetenschappers, waaronder weerman Peter Kuipers Munneke, gaan onderzoek doen naar het smelten van de gletsjers. Andere onderzoekers nemen de ganzenpopulatie op Spitsbergen onder de loep. Of de poolexpeditie uiteindelijk slaagt, is niet alleen afhankelijk van het weer, maar ook van de aanwezigheid van ijsberen. Prinsen: "We gaan niet aan wal als er ijsberen zijn gesignaleerd. Gidsen zeggen ons wat er wel en niet kan. Zelf heb ik een training gevolgd om te leren schieten. Als een ijsbeer zijn hoofd naar beneden doet en op je afloopt, weet je hoe laat het is."

Shapes of Time is een onafhankelijk project geïnspireerd op het verleden, heden en toekomst van (Nederlands) Poolonderzoek en het alom aanwezige zomerlicht van Spitsbergen. Na de expeditie, in 2016 volgt een expositie van foto's, film en geluidsopnames van Udo Prinsen in het stadhuis van Utrecht. 

Eerder verschenen in het Stadsblad.