Een pijnlijk komisch familiedrama

Na de verfilming van de succesroman 'Vele hemels boven de zevende' van de Belgische schrijfster Griet op de Beeck is er nu ook een theaterbewerking. 28 februari is de voorstelling te zien in De Flint in Amersfoort.

Op de avond van dit interview is in Stadskanaal de derde try out. De reacties tot dusver zijn veelbelovend: "De zaalbezetting is rond de zeventig procent en er wordt meer gelachen dan ik had gedacht. Dat mensen ontroerd zouden raken, wist ik al," vertelt regisseur Ursul de Geer. De try outs bieden hem de mogelijkheid om nog het een en ander te finetunen: "Ik heb er nog een scène uitgehaald en twee stiltes toegevoegd. We doen er alles aan om de impact zo groot mogelijk te maken."

Het idee voor de toneelbewerking van de succesroman van Griet op de Beeck is afkomstig van Bos Theaterproducties. "Leon van der Sanden, met wie ik eerder samenwerkte voor 'De Aanslag' en 'Haar naam was Sarah', hebben we gevraagd om dit boek te bewerken”. De Geer karakteriseert de roman als een "pijnlijk komisch familiedrama". Het boek verhaalt over vijf uiteenlopende personages die, in meerdere of mindere mate, met zichzelf in de knoop liggen en strijden tegen de banaliteiten van het leven. "Ze zijn er allemaal de dupe van dat er niet met elkaar wordt gepraat en alles onder het vloerkleed wordt geveegd. Het vuil stapelt zich op De ene dochter redt het niet en geeft de strijd op, de andere vindt de weg naar het geluk," vertelt De Geer.

De toneelbewerking is anders van opzet geworden dan de roman. "Het probleem was dat het boek is opgebouwd uit allemaal aparte hoofdstukken waarin de hoofdpersonages aan het woord zijn. Ze opereren allen vanuit hun eigen veilige plek. Aangezien theater toch meestal uit dialoog bestaat, lopen in het toneelstuk de verhaallijnen door elkaar heen, met veel dwarsverbindingen." Ook is er gekozen voor een iets andere invalshoek, maar daar wil De Geer niet meer over kwijt dan: "mensen beleven het verhaal op een ander manier." Het hart van de toneelbewerking is de tafelscène, waarbij "schoon schip wordt gemaakt en alles wordt uitgesproken wat tot dat moment onder tafel was gebleven. Het is een gruwelijke, maar ook bizarre scène geworden."

De veelverkochte roman 'Vele hemels boven de zevende' werd eind 2017 verfilmd door de Vlaamse regisseur Jan Matthys. Wat voegt deze theatervoorstelling toe aan het boek (en de film)? De Geer: "Dat zit hem met name in de fysieke aanwezigheid van de personages, van wie de bezoeker waarschijnlijk een heel ander beeld in zijn hoofd had. Mensen die eerder het boek lazen en de film bekeken, vertelden na afloop van de voorstelling over de unieke ervaring om mensen van vlees en bloed op het podium te zien, en hun emoties mee te beleven. Je kunt de acteurs met al hun ellende en sores bij wijze van spreken aanraken’.

 De Geer beschouwt 'Vele hemels boven de zevende' als de beste roman van Griet op de Beeck. "Heel mooi hoe ze een aantal belangrijke momenten van haar leven, zoals de relatie met haar vader, haar moeder, de anorexia en haar zelfmoordpoging, heeft ge-reshuffeld tot een nieuw verhaal.

De Belgische schrijfster zelf wil niet veel loslaten over de toneeluitvoering van haar debuutroman. "Ik heb zowel de bewerking als het hele repetitieproces totaal bij hen gelaten." Ze heeft het stuk ook nog niet gezien: "Vanwege de drukte voorafgaand aan de Boekenweek, en andere besognes nadien, ga ik pas op het einde van de tournee ergens kijken," zo zegt ze. Dat Op de Beeck enige afstand bewaart tot de toneelbewerking, begrijpt De Geer wel. "Ze schreef dit boek zo'n vier jaar geleden en ze heeft het nu achter zich gelaten. Er is ook al eindeloos over gepraat."

Over de rolverdeling in zijn theaterstuk is hij zeer te spreken. “ Met Peter Bolhuis werk ik nu voor de vijfde keer en Henriette Tol stond hoog op mijn lijstje. ‘Het zijn allemaal prachtige acteurs. Henriette Tol over de rol van Jeanne, vrouw van Jos, moeder van Eva en Elsie: "Het is een vrouw die teleurgesteld is in het leven en die teleurstelling projecteert op haar familie. Op het eerste gezicht roept ze veel antipathie op. Als acteur is het altijd interessant om op zoek te gaan naar de tegenkanten van het personage dat je speelt. Waarom is ze zo geworden? Wat waren ooit haar dromen in het leven?" 

Een vijftal meisjes van 13 en 14 jaar spelen een en dezelfde rol: die van de twaalfjarige Lou in het verhaal. De Geer: "Ze wisselen elkaar af, want ze doen dit naast hun school en mogen maar een beperkt aantal keren optreden."

Eerder verschenen in het AD Amersfoortse Courant.