Top of snob?

Dit jaar stemden liefhebbers van alternatieve muziek voor de tiende keer op de Snob 2000. Wat ooit begon als ludieke vorm van kritiek op de conservatieve Top 2000-muziek is uitgegroeid tot een omvangrijke keuzelijst met ruim 8000 liedjes. ‘We zijn nu nog snobistischer.’

Het begon min of meer als een geintje. Op muziekblog ‘Ondergewaardeerde liedjes’ (‘over onbekende pareltjes’) werd tien jaar geleden aandacht besteed aan liedjes die ten onrechte ontbraken in de keuzelijst van de Top 2000. ‘De helden van de jaren nul en de jaren negentig, zoals Queens of the Stone Age, White Stripes en Franz Ferdinand, stonden er niet tussen. Daar begrepen wij niks van,’ vertelt Freek Janssen (42), in het dagelijks leven bedrijfsjournalist bij Philips.

Foto: Juan Vrijdag

Een lid van het muziekblog opperde om een alternatieve lijst te maken. Goed idee, dacht Janssen, en provisorisch werden een spreadsheetje met een paar honderd keuzenummers en een onlinestemformuliertje in elkaar gezet. Het aantal inzendingen overtrof de verwachtingen. Een naam voor de alternatieve Top 2000 was snel gevonden. ‘De Snob 2000 klinkt lekker en het verwijst natuurlijk naar de Top 2000. Met als strekking: wij weten het beter. Mensen begrijpen de knipoog, al krijgen we ook wel eens het verwijt dat we te negatief zijn,’ vertelt Janssen.

In de eerste editie van de Snob 2000 eindigde ‘Jungleland’ van Bruce Springsteen op nummer 1. ‘Dat vond ik eerlijk gezegd een tegenvaller,’ bekent Janssen. Een lied dat niet zou misstaan in de Top 2000. ‘Liever had ik “No One Knows” van Queens of the Stone Age op de eerste plek gezien. Dat is toch de “Smells Like Teen Spirit” van de zero’s.’ Hij vermoedt dat een Springsteen-community heeft geprobeerd om ‘Jungleland’ op de keuzelijst van de Top 2000 te krijgen. Toen dat niet lukte, richtten de fans hun pijlen op de alternatieve tegenhanger. Overigens staat ‘Jungleland’ inmiddels al jaren op de keuzelijst van de Top 2000.

Rariteitenkabinet
Het gebeurt vaker dat nummers uit de Snob 2000 een jaar later worden ‘overgenomen’ door de Top 2000. De reglementen schrijven voor dat een lied dan verdwijnt uit de keuzelijst van de Snob 2000. Beide eindejaarslijsten zijn op deze manier nauw met elkaar verweven. ‘Elk jaar kijken we in de keuzelijst van de Top 2000 hoeveel nummers we kwijt zijn. Ooit zijn er in een jaar wel 500 nummers “overgelopen”. Iemand van de Top 2000 heeft toen bij ons gegrasduind, dat kan niet anders.’

Het ‘overlopen’ van liedjes ziet Janssen vooral als een kleine overwinning. ‘Aan de ene kant is het natuurlijk jammer dat nummers uit onze lijst verdwijnen, maar anderzijds is onze missie dan wel geslaagd: we hebben invloed kunnen uitoefenen.’ Een groot verschil met de oorspronkelijke intenties achter de Snob 2000. ‘De frustratie uit de begintijd hebben we omgezet in het idee dat we ons niet langer hoeven af te zetten tegen hun lijst.’

Met als bijkomend voordeel dat de Snob 2000 in de loop van de jaren veel exclusiever is geworden. ‘Zo houden we de echt alternatieve liedjes over. Het is nu gewoon een leuke freakshow, een rariteitenkabinet. We zijn nog snobistischer geworden. Uit onze huidige top 10 zal de gemiddelde luisteraar nog maar weinig kennen. Dat was tien jaar geleden wel anders.’

Depressieve witte mannen
Hoe wordt bepaald welke nummers in de keuzelijst terechtkomen? ‘Om te beginnen kijken we naar de lijst waar vorig jaar op is gestemd, minus de nummers die zijn overgenomen door de Top 2000. Voor nieuwe nummers laten we ons inspireren door onze eigen bloggers. Elke dag verschijnt er een nieuw blog over een ondergewaardeerd liedje. Een lied waar het afgelopen jaar over is geschreven, mag sowieso mee in de keuzenlijst. Ook kijken we ieder jaar naar de Song van het Jaar-verkiezing van 3voor12.’

Van Janssen mag de keuzelijst nog wel wat gevarieerder. ‘Die leunt iets te zwaar op “depressieve witte mannen met een gitaar”. Het aandeel van artiesten als Radiohead en Nick Cave is iets te hoog. Ik mis vooral hiphop, soul en r&b. De keuzelijst van dit jaar heb ik dan ook aangevuld met namen als Drake en Kanye West.’

De Snob 2000 biedt ruimte aan veel muziekgenres – van pop, (prog)rock, jazz, chanson en Nederlandstalig tot metal, punk en electro –, maar er zijn wel grenzen. Janssen: ‘Ik twijfel over klassieke muziek. Philip Glass staat er wel in. Zijn muziek wordt gebruikt bij films en een band als Radiohead is door hem beïnvloed. Eigenlijk zou Erik Satie er dan ook bij moeten, maar die hoort toch niet in een poplijst, vind ik. Soms is het best lastig om te kiezen, elk jaar zijn er weer discussies. Het is ook geen exacte wetenschap.’

Kan de alternatieve muziekliefhebber over tien jaar nog steeds stemmen op de Snob 2000? ‘Ons voortbestaan hangt af van de Top 2000. Als die er dan nog is, zijn wij er ook nog. Hoe meer aandacht voor hen, hoe meer aandacht voor ons. Zo werkt het gewoon.’ En een lijst los van de Top 2000? ‘We hebben er wel eens over gedacht om alle criteria los te laten. Maar we zijn bang dat dan elk jaar “Black” van Pearl Jam op nummer 1 staat.’

De Snob 2000 is van 18 tot en met 31 december van 7.00 tot 19.00 uur te beluisteren op onlineradiostation Pinguin Radio.

De top 5 van Freek Janssen in willekeurige volgorde

1. Alt J - Mathilda van Alt J
2. Radiohead - Pyramid Song
3. Paul McCartney - Jenny Wren
4. Vampire Weekend - Harmony hall
5. The Doors - Yes, the river knows