De politieke spotprenten van Jos Collignon

Al enkele decennia is de Utrechtse tekenaar Jos Collignon een markant politiek gezicht van de Volkskrant: "Een geslaagde tekening van mij begrijp je binnen vijf seconden."

Op een recente spotprent van Jos Collignon wenkt een welgestelde man in een restaurant, met "Europa" geschreven op zijn pak, gepikeerd de ober: er steekt een minuscuul (donker) handje uit zijn soep: Politiek tekenaar Jos Collignon fileert hier genadeloos de lakse attitude van Europa ten aanzien van de vele (verdronken) bootvluchtelingen op de Middellandse Zee. Sinds eind jaren zeventig alweer legt de Utrechter (eerst in het NRC Handelsblad en vanaf 1980 in de Volkskrant) met zijn spotprenten messcherp de politieke actualiteit bloot.

Twee luikjes
In zijn tekeningen confronteert Collignon vaak twee actuele onderwerpen met elkaar, zodat in het hoofd van de lezer "twee luikjes tegen elkaar moeten worden opengezet", zoals zijn website treffend omschrijft. Collignon:"Ik gebruik een soort code die de lezer moet kennen inderdaad. Een geslaagde tekening van mij heb je binnen vijf seconden door." Is zijn stijl erg veranderd door de jaren heen? "Ik ken weinig tekenaars met zo'n groot verschil tussen de begintijd en de latere periode. Aanvankelijk imiteerde ik vooral de Angelsaksische politieke tekenaars, pas na een jaar of vijf heb ik mijn eigen stijl ontwikkeld."


Penseel
Omdat Collignon zweert bij het gebruik van het aloude penseel, in plaats van de tekenpen, is zijn (schetsmatige) stijl voor veel lezers zeer herkenbaar: "Mensen herinneren me soms aan een tekening van tien jaar geleden die ik zelf alweer vergeten was. Mijn voordeel is dat ik geen opleiding heb gevolgd en dat ik het mezelf heb aangeleerd." Inspiratie voor zijn tekeningen in de Volkskrant haalt hij voornamelijk uit nieuwsberichten van die krant. Een favoriet thema heeft hij niet: "Het enige criterium voor mij is dat het met de actualiteit te maken heeft."

Amusant
Niet elke lezer zal de spotprenten van Collignon meteen doorgronden ("Sommige mensen hebben geen oog voor tekeningen en herkennen ze nooit"), maar de Utrechter is wel de meest gevolgde, en gedeelde medewerker van de Volkskrant. Een amusante lezersreactie kwam er van een Nederlandse vrouw in Frankrijk, die zich opwond over een tekening waarop Marianne van de Franse revolutie staat afgebeeld met een ontblote borst: Collignon: "Die vrouw schreef me : "U moet zich schamen! Waarom heeft de man op de achtergrond zijn broek niet op zijn hielen? Dan konden we zijn geslachtsdelen ook zien." Ha ha."

Is Jos Collignon voorzichtiger geworden na de recente onrust rondom politieke spotprenten die de islam bespotten? " Zelf heb ik de profeet nooit nodig gehad om te tekenen over godsdienst. Maar religies zijn ideeën, en ideeën zijn vogelvrij. Daar mogen we mee doen wat we willen. Mensen mag je niet naar het leven staan, maar ideeën wel."
 
Eerder verschenen in het Stadsblad.