Blaudzun in beweging

De voorstelling Oscar – een hommage aan circusdirecteur Oscar Carré – is een verrassende pas de deux tussen Johannes ‘Blaudzun’ Sigmond en Scapino Ballet. ‘Ik beweeg veel als ik optreed, maar ik ben geen danser.’

De repetities zijn de begeleiders van Johannes Sigmond – beter bekend als Blaudzun – niet in de koude kleren gaan zitten. Achtergrondzangeres/toetsenist Tamara van Esch schrikt wakker uit haar middagdutje als we de ruimte binnenlopen waar het interview zal plaatsvinden. ‘We zijn achter de komma aan het bijslijpen,’ vertelt Sigmond. ‘Vanmiddag proberen we nog een paar theatrale en choreografische trucjes uit. Bij een van de nummers gaan de dansers samen met ons zingen. We moeten nog uitzoeken of ze dan blijven staan of dat ze mijn kant op komen dansen. En of ze doorzingen als ze van het podium af lopen. Dat soort dingetjes dus...’

Het was best even wennen voor de zanger: samenwerken met een balletgezelschap. ‘De voorstelling is een concert, dansvoorstelling en circusact in één. Als we met de band aan het spelen zijn, moet ik me goed concentreren. We staan boven en achter de dansers opgesteld. Alles loopt door elkaar heen. Vooral aan het begin moesten we goed focussen omdat we sommige dansen pas voor het eerst zagen tijdens de repetitie. De start was een beetje chaotisch, maar nu is het een gezamenlijk kunstwerk. Zij reageren op wat wij doen en andersom. Het is een samenspel tussen mij, de band en de dansers. Ze zijn supergetalenteerd, het zijn prachtige dansers.’

Hoe kwam het contact tussen Blaudzun en Scapino Ballet tot stand? Sigmond: ‘Ze hebben eerder een voorstelling met Nits gedaan. Dat is zo goed bevallen dat artistiek leider Ed Wubbe zoiets nog een keer wilde doen: een cross-overproject met popmuziek. Mijn muziek is hier en daar redelijk theatraal. Soms klink ik heel klein, een andere keer juist bombastisch. Dat vond hij goed passen bij deze voorstelling.’

Clowns
Sigmonds eerste reactie op het voorstel was overigens niet bepaald enthousiast. ‘Een circus? Dat is niks voor mij,’ dacht ik. ‘Ik ben bang voor clowns. Behalve voor Bassie, terwijl je voor hem juist wel bang moet zijn, haha.’ Toen hem duidelijk werd dat dans en acrobatiek tevens onderdeel zouden worden van de voorstelling was hij echter snel verkocht. ‘Ik wil me al een tijdje iets meer buiten het popstramien begeven. Mijn innerlijke stem zegt me dat ik niet te narrow-minded moet omgaan met mijn eigen kunst.’

En dus zei hij ja tegen de voorstelling Oscar, een hommage aan Oscar Carré, de oprichter van Koninklijk Theater Carré. Sigmond: ‘Oscar wilde destijds graag weg bij het circus. Steeds van de ene naar de andere stad trekken, van het ene naar het andere veldje dat naar bier en stront rook. Hij wilde iets nieuws neerzetten op een vaste plek, iets groots, met paardendressuur en acrobatische acts. Carré werd om zijn show heen gebouwd. Dat maakt dit theater uniek. Meestal sta je in de coulissen op het podium, hier heb je een piste met publiek eromheen.’

Artistiek leider Wubbe maakte een eerste selectie uit de liedjes van Blaudzun die hij wilde gebruiken in de voorstelling. Hij koos er ongeveer 45, waaronder veel oud werk. Sigmond: ‘Een interessante keuze, een vrij onverwachte ook. Daarna heb ik nog zo veel dingen gemaakt waar ik trots op ben. Ik vond het wel leuk dat iemand teruggreep op ons oud materiaal. In de voorstelling spelen we dan ook veel van Seadrift Soundmachine en Heavy Flowers, maar er komt ook werk voorbij van de laatste plaat.’

Eigenlijk wilde Wubbe in de voorstelling ook de soundtrack gebruiken die Blaudzun voor het Cobra Museum maakte, muziek geïnspireerd op de schilderijen van de Duitse kunstenaar Sigmar Polke. Dit zag Sigmond niet zitten. ‘Dat werk is echt gekoppeld aan die expositie en dat wilde ik zo houden. Ik vond het ook niet erg respectvol naar het museum toe.’

Samen met Wubbe nam hij de lijst met uitgekozen liedjes door. ‘Ik zei welke erbij mochten en welke eruit moesten. Sommige nummers krijg ik namelijk mijn strot niet meer uit. Die vind ik niet meer goed of ik heb ze te vaak gezongen. Of ze horen bij een bepaalde tijd.’

Persoontjes
Als hij op een poppodium staat, ervaart Sigmond soms iets vergelijkbaars. ‘Dan sla ik een liedje van de setlist over.’ Als voorbeeld noemt hij het nummer ‘Wasteland’. ‘Als ik dat speel, opent dat altijd een deurtje naar iets heel donkers. Vaak uit ik dit dan ook op het podium, met aardig wat gesneuvelde gitaren tot gevolg. Als ik zo’n stemming wil voorkomen, speel ik dat lied niet.’ Ook ‘Solar’ heeft hij wel eens op het laatste moment geskipt, omdat het pijnlijke gevoelens opriep die hij op dat moment niet wilde ervaren. ‘Alleen gaf ik dit te laat aan, zodat de band het nummer gewoon inzette. Ik heb toen mijn mond gehouden. En er volgde een enorm applaus, haha.’

Op dergelijke momenten is hij open naar zijn publiek. ‘Dan leg ik uit wat er gebeurd is, en dat ik geen acteur ben. Maar ik loop niet altijd weg voor die heftige emoties, soms wil ik mijn demonen eruit zingen en dan zoek ik die plek ook bewust op.’

Liedjes van Blaudzun kunnen in de loop van de tijd veranderen, zo ervoer Sigmond tijdens de voorbereiding van Oscar. ‘Het zijn persoontjes. Door ze jarenlang te spelen groeien ze en worden ze volwassen. Ik voeg er ook steeds iets aan toe. Als het goed is, worden ze steeds beter. Neem “Wolf’s Behind the Glass” uit 2012. Dat nummer speel ik nu op ukelele. Ed schrok een beetje toen hij het tijdens de repetitie hoorde. Hij kende alleen de albumversie. “Je had toch al die mooie bogen en melodieën?” vroeg hij. Dat was in het origineel inderdaad zo, maar intussen heb ik het ontdaan van alle tierlantijntjes. Zo kom ik veel meer tot de kern.’

Tijdens de repetitie

Palomino
Voor Oscar schreef Sigmond ook een paar nieuwe songs. ‘Het ritme van deze voorstelling vereiste andersoortige muziek. Een beetje zoals een score, zou je kunnen zeggen.’ Langere stukken dus, van een minuut of zes. Soms lopen oude en nieuwe songs naadloos in elkaar over tijdens de voorstelling. ‘We openen met een gekke soundbyte van onze tweede plaat, Seawolves, die overgaat in een nieuwe compositie, “Palomino”. Dat nummer is speciaal voor Oscar gemaakt. Een palomino is namelijk een goudkleurig paard.’ Ook ‘Slow’ schreef Sigmond speciaal voor de voorstelling. ‘De kans is groot dat deze liedjes nooit op plaat verschijnen. Ik vind het eigenlijk wel vet dat ze drie weken lang exclusief bij deze voorstelling horen.’

Is het een goede match: popmuziek en ballet? ‘De emotionele zeggingskracht van dansers is heel anders dan die van muziek. Ik ben geen danser, al beweeg ik best veel als ik optreed. Popmuziek en dans sluiten wel mooi op elkaar aan. Dans geeft mijn liedjes een laag die ik met muziek en tekst niet kan realiseren. De dansers duwen mijn songs in een bepaalde richting. Een beetje vergelijkbaar met wat videoclips met mijn liedjes doen.’

Op Sigmonds verzoek gaan de dansers van Scapino Ballet ook zingen in de voorstelling. ‘Iedereen heeft een stem, dus laat die maar horen. Opvallend genoeg kunnen ze allemaal zingen.’ Enige instructie was wel nodig. ‘Sommige liedjes zongen ze te mooi. Ik zei: “Jongens, dit is iets te veel een church choir. Als je daar je inner hooligan aan toevoegt, zijn we er.”’

Tranen
Een bijzonder Blaudzunnummer dat in Oscar wordt gebruikt is ‘Real Hero’. Sigmond schreef het naar aanleiding van het ernstig zieke zoontje van vrienden. ‘Na de pauze komen we op met dit nummer. Zonder de dansers, die sluiten later pas aan.’

Hoe is het voor hem om dit lied live te spelen? ‘Zeker in het begin was dat best moeilijk. Dat gold ook voor de andere muzikanten die de ouders en het verhaal van de jongen kenden. Het motto van dat lied is dat je ondanks verdriet en grote verliezen het leven toch moet blijven vieren en omarmen. Loop niet weg van verdriet, maar haal er inspiratie uit.’

De eerste keer dat Sigmond het lied speelde was in een akoestische setting op de begrafenis van de jongen. ‘Mensen vroegen me: hoe doe je dat? Maar ik ben een zanger en dit is mijn manier om mensen te troosten.’ Uit het hele land kreeg hij veel mooie, soms heel persoonlijke reacties op het lied. Tijdens optredens zag hij voor het podium regelmatig mensen dansen terwijl tranen over hun wangen rolden. ‘Misschien had dat ook wel met corona te maken. Die paar keer dat we mochten spelen dat jaar…’

Vrij snel na de voorstelling met Scapino Ballet staat Blaudzun alweer in de concertzalen. ‘Mijn album Lonely City Exit Wounds verscheen al in januari. Het is overal goed ontvangen, maar door corona hebben we de plaat nog niet echt kunnen verzilveren. De clubtour is in tweeën geknipt, dat is wel bizar. Na Oscar heb ik twee dagen vrij en dan begint het tweede deel van de tour.’

Hij kijkt ernaar uit, hoewel deze voorstelling hem ook prima bevalt. ‘Waar ik nu mee bezig ben is een uurwerk waarin alles in elkaar grijpt. Het vergt vakwerk en discipline van iedereen. Dat vind ik ook heel fijn. Een heel andere manier van muziek maken, maar het is een kunstwerk op zich. Ik heb ook veel zin om in de Oosterpoort en TivoliVredenburg af te tikken en te gáán, en dan maar zien welke kant de show op gaat.’

Eerdere publicatie in VPRO Gids.