Lezen in het licht

Een straat in het centrum van Utrecht wordt overspoeld door 10.000 lichtgevende boeken. Literature vs. Traffic heet dit bijzondere project. Verantwoordelijk is het Spaanse kunstenaarscollectief Luzinterruptus. ‘We maken de weg vrij voor de macht van het geschreven woord.’

De kunstenaars van Luzinterruptus gebruiken de openbare ruimte om hun ideeën (en ongenoegen) over sociale, politieke en ecologische kwesties tot uiting te brengen. Om de omgeving niet aan te tasten, werken ze met licht. Dat is volgens het collectief net zo effectief als het beschilderen van muren, alleen laat het geen sporen na. De installaties van Luzinterruptus hebben dan ook een vluchtig, guerrilla-achtig karakter. ‘Als een project ten einde is, pakken we de spullen weer op en is alles weer hetzelfde als voor de interventie,’ aldus de kunstenaars, die uitsluitend als collectief het woord doen.

Hoe gaat jullie kunstproject eruitzien tijdens het ILFU?

‘Door een Utrechtse straat laten we een rivier stromen van lichtgevende boeken. Een symbolisch gebaar, waarbij literatuur de publieke ruimte overneemt. De straat is bedoeld voor voetgangers, auto’s en fietsers, maar voor korte tijd pikken we dit kostbare stukje grond af van het verkeer. Zo maken we de weg vrij voor de bescheiden macht van het papier en het geschreven woord. Bewoners en passanten bieden we een plek voor reflectie en entertainment.’

Eerder deden jullie dit boekenproject in New York, Melbourne en Toronto. En nu dus in Utrecht.

‘Een stad die zoveel belang hecht aan literatuur en er zelfs een prestigieus festival aan wijdt, vormt de ideale omgeving voor dit project. Ook in Utrecht liggen vast veel vergeten boeken op de planken. Die kunnen mensen bij ons inleveren, waarna wij ze afstoffen, letterlijk in het licht zetten en zo een nieuw leven geven. Alle boeken in het project worden gedoneerd, ook door boekwinkels, bibliotheken en liefdadigheidsinstellingen. Als we de 10.000 exemplaren niet halen? Dan passen we de grootte van het kunstwerk een beetje aan, zonder iets af te doen aan het uiterlijk en de betekenis. Maar het gaat ons vast lukken!’

Worden al die boeken gewoon random op straat gelegd, of zit er een systeem achter?

‘We willen een rivier verbeelden die krachtig door de straat stroomt, dus mogen er geen ruimtes tussen de boeken zijn. De randen liggen tegen elkaar. Het is ook van belang dat de boeken niet op elkaar liggen, zodat de bladzijdes meebewegen met de wind. Maar verder wordt alles informeel, zonder structuur of volgorde, op het asfalt geplaatst. Het kunstwerk krijgt zowel een bedacht en netjes als een onverzorgd en spontaan uiterlijk.’

Wat gebeurt er met de boeken als het project is afgelopen?

‘Bezoekers mogen de verlichte boeken meenemen. Ze krijgen de tijd om rondom de installatie te bewegen over speciaal gecreëerde wandelpaden. Zo kunnen ze rustig een boek zoeken dat ze interessant vinden en dat ze later thuis doet herinneren aan dit surrealistische experiment. We hopen dat er aan het eind van de nacht geen boek meer op straat ligt.’

Aan de donateurs vragen jullie een persoonlijke boodschap in de boeken te schrijven. Waarom?

‘Zo komt de persoon die een boek adopteert iets te weten over degene die het gedoneerd heeft. Een persoonlijke boodschap kan helpen om het object meer te appreciëren: het vertelt iets over de omstandigheid waarin het verkregen is, het kan iets persoonlijks zeggen over de eigenaar, of het geeft een opinie over het boek zelf. Zo’n persoonlijke noot creëert een sterkere, intiemere band met het boek.’

Tot slot, welke bekende boektitel past het beste bij jullie project?

‘Don Quichot, geschreven door Miguel de Cervantes. Het verhaal gaat over een edelman die zo veel ridderromans gelezen heeft dat het zijn hoofd op hol brengt. Hij meet zichzelf het imago van dolende ridder aan en samen met een schildknaap trekt hij eropuit om de wereld te veroveren. Hij valt windmolens aan met zijn speer, omdat hij denkt dat het reuzen zijn die hem bedreigen. Met dezelfde, fantastische bezieling willen we het verkeer in de stad bevechten met boeken en literatuur. En we zijn er zeker van dat we dat voor één nacht gaan bereiken.’

Luzinterruptus wil nog niet zeggen om welke straat het gaat. ‘We geven er de voorkeur aan om dat niet bekend te maken voordat het festival dit officieel doet. Maar het is een centrale straat met veel activiteiten van de bewoners. Uiteraard wordt er rekening gehouden met de doorgang voor politie, brandweer en ambulances.’

Het 10.000 boekenproject Literature vs. Traffic maakt deel uit van het International Literature Festival (ILFU) van 23 september t/m 8 oktober.

Eerdere publicatie in Uitagenda Utrecht.