Anne van Veen heeft iets te vieren

Van de Utrechtse schrijfster, actrice en zangeres Anne van Veen verscheen onlangs de roman: Iets te vieren. Centraal staan een beroemde dirigent en zijn muzikale dochter die zich wel, maar ook niet wil losmaken van haar milieu.

Multitalent Anne van Veen speelt in theatervoorstellingen, zingt en schrijft. Iets te vieren is haar tweede roman. Hoofdpersonen zijn de expressieve gitariste Lidewij (Lied voor intimi) en de ingetogen logopedist Tobias, die elkaar ontmoeten via een advertentie waarin Tobias zijn imaginary friend ter overname aanbiedt. Tegen het decor van Utrecht, al wandelend, kletsend, kibbelend en flirtend, zoeken de twee jongvolwassenen hun weg in de wereld. Lied is de dochter van de wereldberoemde dirigent Duco Donkersloot die ze alleen ziet als er ‘iets te vieren’ is. Overeenkomsten met Anne van Veens vader Herman, zijn er, zegt de schrijfster, maar de twee mannen zijn niet een-op-een dezelfde. ‘Het is verre van bevredigend om sec de werkelijkheid na te bootsen.’

Hoe kwam je op het idee voor deze roman?
‘Ik liep al lang rond met het plan om iets doen met het thema “roem” en de dynamiek tussen bekende personen en het publiek. Ook wilde ik een verhaal schrijven over het loyaliteitsconflict waarmee iedere jongvolwassene te maken krijgt als hij of zij zich wil losmaken van zijn gezin en milieu. Je wil je eigen leven leiden en tegelijk loyaal zijn. Dat heb ik zelf ook ervaren. Ik was bang me los te weken van mijn ouders, wilde bij hen in het gevlei blijven, maar tegelijkertijd wilde ik zelfstandig zijn. Het is een soort spagaat.’

Lied en Tobias zijn twee tegengestelde karakters. Op wie lijk jij het meest?
‘In beide personages zit iets van mij. Voor een deel lijk ik op Lied, zij is ook een muzikante met een beroemde vader, maar ze is wat onvoorspelbaarder dan ik. Tobias is zwijgzamer, droogkomisch en aards. Met dat laatste kan ik me ook goed identificeren.’

Je wilde een genderneutraal boek schrijven, zei je in een interview. Waarom?
‘Bepaalde stereotypen, aannames die we hebben over mannen en vrouwen, wilde ik slechten. Dat meisjes standaard op jongens vallen en andersom bijvoorbeeld. In het boek vertelt Tobias hoe zijn vader hem heeft geleerd om tuinkers te kweken in de vensterbank. Een hobby die je misschien eerder aan een vrouw zou toekennen, wat natuurlijk onzin is. Ook is het niet meteen duidelijk of hij op Lied valt of op mannen. Of is hij aseksueel? Ik laat het aan de lezer om uit te maken welk type mens hij is. Overigens speelt de roman zich een alweer een flink aantal jaren terug af. Momenteel zijn er op dit vlak gelukkig veel verschuivingen gaande. De hokjesgeest lijkt terrein te verliezen. Eindelijk.’

Je vader schreef een bekend lied over jou: Anne. Het is vast niet toevallig dat het hoofdpersonage Lied heet?
‘Ja, dat is een binnenpretje van mij. Een guilty pleasure van de auteur. Ik zocht naar een naam die de hele situatie in zich draagt. Aan de ene kant is het heel mooi als er een lied over je gemaakt wordt, aan de andere kant word ik er ook voortdurend mee geconfronteerd. Ik weet niet beter dan dat het lied er was. Maar hoe ouder ik word, hoe meer bewust ik me ervan ben. Als ik me aan mensen voorstel, refereren ze altijd aan dat liedje. Pas dan voel je de impact ervan.’

Is Duco gemodelleerd naar je eigen vader?
‘In het boek zegt Duco dat het heel moeilijk is voor een vader om naar zijn kind te kijken die hetzelfde vak uitoefent. Híj blijft toch de ambachtsman. Daar zijn wel paralellen met mijn vader en mij, ja. Ouders hebben de neiging hun kroost te willen behoeden, ze te willen adviseren, waarschuwen. En zodra je kind dan ook nog eens in jouw voetsporen treedt, is het helemaal verleidelijk om je opvattingen en mening te delen. Zeker wanneer je zelf een gevierd man bent.'

'Behalve naar mijn eigen vader heb ik vooral ook gekeken naar andere mannelijke archetypen. Je kunt een patroon zien in wat roem en op een voetstuk staan met mensen kan doen. Je moet er ook aanleg voor hebben om daarmee te kunnen omgaan. Ik vond het mooi om dat te belichten en heb het natuurlijk ook van dichtbij meegemaakt. Maar mijn vader en Duco zijn niet dezelfde persoon. Je legt als schrijver verbanden en brengt lijnen aan en dat tilt de hele bups naar een ander, fictioneel niveau. Het is verre van bevredigend om sec de werkelijkheid na te bootsen. Vind ik dan.’

Is het hebben van een bekende vader lastig of juist handig voor je carrière?
‘Allebei ongeveer in dezelfde mate. Dat mijn vader een beroemde meneer is, daar kan ik niet omheen. Ik zie het als een cadeau dat ik van kindsbeen af kennis heb mogen nemen van het vak. Ik heb dicht bij het vuur gezeten en ervaren hoe je je moet ontplooien als kunstenaar, hoe de wereld er achter de schermen uitziet, wat de impact is van succes, hoe een publiek werkt. Een rijke leerschool. Aan de andere kant ligt de lat hoog en verwachten mensen veel van mij.’

Heb je er om die reden nooit over gedacht om iets totaal anders te gaan doen?
‘Dat vraagt Tobias op een gegeven moment ook aan Lied: “Waarom ben je geen technische natuurkunde gaan studeren?” Maar kennelijk hebben zowel Lied als ik de behoefte om ons uit te drukken in taal, muziek en beweging. Dat is een innerlijke drive, je bent niet alleen een product van je ouders. Toevallig heb ik hetzelfde beroep als mijn ouders (Annes moeder is actrice Marloes Fluitsma, red.). Ik heb me er een tijdje tegen verzet, maar uiteindelijk ligt daar mijn hart.’

Eerder verschenen in Uitagenda Utrecht.