Wat doe jij nou?

Waar zijn de Utrechters uit de culturele scene mee bezig nu alle evenementen zijn afgelast? Ingmar Heytze werkt mee aan ‘Dichter aan de lijn’, waarbij je gebeld wordt door een dichter die voorleest uit eigen werk.

Hoe gaat het?
‘Zoals Frits Egters uit De Avonden van Gerard Reve al verzuchtte: Het gaat slecht, maar verder gaat het goed. Ik vermoed dat het met mij zo is gegaan als met veel mensen: eerst overheersen verwarring, stress, angst en paniek. Maar dat hou je geen weken achter elkaar vol. Op een gegeven moment ga je toch over tot de orde van de dag, al is het dan een heel andere orde die daardoor ook tot andere dagen leidt. Die negatieve emoties verdwijnen niet helemaal, maar ik merk steeds vaker dat mijn belangrijkste gemoedsstemming verbazing is. Hoe rot dit ook is, we maken toch wel iets bijzonders mee, en het is niet allemaal alleen maar slecht. Er valt ook veel te genieten, stom genoeg van dingen waar ik vroeger te weinig tijd voor nam. Ik heb een hoop plezier met mijn dochters, mijn vrouw heeft tijd om uitgebreid en heerlijk te koken en brood te bakken, en ik had nooit beseft hoe mooi appelbloesem eigenlijk is.’

Wat betekent het thuis zitten voor jou persoonlijk?
‘Ik geloof dat Sylvia Witteman twitterde dat er eigenlijk niet zo veel aan haar leven was veranderd: een groot deel van de tijd thuis stukjes tikken in je joggingbroek, even boodschappen doen en dan zo snel mogelijk weer naar huis voor een glaasje wijn. Daar sluit ik me bij aan. Op het ontbreken van optredens na zijn de dagen eigenlijk niet zo heel anders, afgezien van het feit dat mijn vrouw en kinderen er opeens óók de godganse dag zijn. Ik voel me niet opgesloten en verveel me geen moment. Dat komt ook omdat we net verhuisd zijn naar een lekker ruim huis waar je desgewenst goed om elkaar heen kunt leven. Er is hier nog zat te doen. As ik echt niet meer weet wat ik met mijn tijd aan moet, kan ik altijd nog een muurtje witten, de schuur opruimen, de laatste dozen uitpakken of een kamer van plakplinten voorzien.’

‘Het is wel gek dat sommige dingen wat vager worden. Ik weet door het wegvallen van de structuur van school en werk bijvoorbeeld nauwelijks meer welke dag het is, omdat dat er niet zo veel meer toe doet. De laatste tijd zit ik soms al bij de koffie te Netflixen, of sta ik vlak na de lunch al een gintonic in elkaar te slingeren. Het maakt allemaal niet meer zo veel uit wat je wanneer doet. Het enige restant ritme dat we hebben zijn de thuiswerktijden van mijn vrouw, de maaltijden en de tijd waarop de kinderen naar bed gaan. Ik had gedacht dat ik me helemaal ongans zou vreten en drinken, maar dat blijkt niet zo te zijn - ik val eerder af van de stress, en drank valt zo zwaar dat ik ook niet verder kom dan één flinke borrel, heel soms twee. Kortom: het is een rare mix van huisarrest en bevrijding, ik vind het tot nu toe echt interessant om mee te maken en afgezien van het getob helemaal zo’n slecht leven niet, zolang we een beetje gezond blijven.’

Lukt het je om er creatief mee om te gaan?
‘Ja, er is meer tijd om te schrijven, en telefonisch of per Skype of Zoom optreden blijkt ook mogelijk. Het is niet te vergelijken met live optreden, niet positief of negatief - het is vooral heel anders. Ik heb wel de indruk dat mijn trouwe iMac nu min of meer met haar benen wijd open ligt voor elke Russische hacker op aarde, maar de filosoof Karl Jaspers zei meer dan een halve eeuw geleden al dat je soms het schadelijke moet wagen om te kunnen werken. Ik kom er nu pas achter wat optreden voor me doet - ik knap er echt van op. Vooral als ik een wat tobberige dag heb gehad is het heerlijk om een paar mensen te mogen bellen om ze een beetje op te vrolijken met een gedicht, zeker als dat hoorbaar lukt.’

‘Ik treed al op vanaf mijn zestiende en ik heb het altijd geweldig gevonden om te doen, maar nu besef ik pas hoe belangrijk het voor me is. Na een optreden weet ik ook zeker dat dit allemaal wel weer goed komt. Niet vanzelf en ook niet vandaag of morgen, maar op een gegeven moment gaat het beter, daar ben ik van overtuigd. Dat is een andere vaststelling: dat mijn ietwat misantropische geest niet alleen maar één treurwilg is, maar de gastheer voor een voorzichtige optimist die daar als een soort symbiont omheen groeit - om maar eens bloemrijk te worden. Ik word wel moe van figuren als Lidewij Edelkoort en recent van hare Dinges van Lippe Biesterfeld, geprivilegieerde stripfiguren die op zalvende toon kletsen over ecologische bezinning en ander geneuzel waar je volgens mij heel wat makkelijker op komt als je geen praktische problemen aan je hoofd hebt, zoals de vraag waarvan je volgend jaar eigenlijk je hypotheek gaat betalen.’

Heb je nog werk genoeg?
‘Werk wel, geld niet. Mijn omzet is dramatisch gedaald. Ik ben op dit moment bezig om alle niet-essentiële uitgaven als abonnementen en lidmaatschappen af te stoten, en ik ben hard op zoek naar betaald werk. In eerste instantie in de richting waarin ik al werkte: columns, essays, opiniestukken en verhalen voor magazines. Als dat niet meer lukt, ga ik in het najaar solliciteren naar de beroepen waarvoor ik een half leven geleden ben afgestudeerd in de communicatiekunde: beleidscommunicatie, voorlichting, redactiewerk, communicatietraining, eigenlijk alles wat met tekst en communicatie van doen heeft.

Werk heb ik altijd zat: ik ben bezig met een nieuwe dichtbundel voor eind 2021 en mijn eerste eenakter, een lunchvoorstelling voor Theater Bellevue die ergens in 2022 opgevoerd moet gaan worden.’

Wat doe je zoal de hele dag?
‘Schrijven zo goed als ik kan, matig gitaarspelen en met mijn gezin proberen te leven.’

Haal je ook iets positiefs uit deze crisis?
‘Ik zie nu pas goed hoe stinkend rijk we eigenlijk met zijn allen zijn. Nederland doet het zelfs nu nog, de vuilnis wordt opgehaald, als je de politie belt komen ze, er is geen schaarste aan voedsel. Daarom begrijp ik de mensen niet die het steeds hebben over 'de ergste crisis sinds WO II'. Ik bedoel, als ik in de avondzon een lekker gerecht uit het kookboek van Mascha Lammes en Ronald Giphart zit te eten (dat boek hadden we net gekocht, dus daar kookt mijn vrouw nu af en toe uit) zit te eten met een glaasje witte wijn uit de koelkast ernaast, denk ik toch werkelijk niet: ik begrijp Anne Frank opeens veel beter, zo moet het in het Achterhuis ook zijn geweest.’

Eerder verschenen op Thuisagenda Utrecht.