woensdag 30 mei 2018

De Matthäus-Passion als baken in de tijd


Na een jarenlange traditie in de Pieterskerk in Leiden wordt de Matthäus-Passion door Bachkoor Holland dit jaar voor het eerst uitgevoerd in de Nieuwe Kerk van Delft.


Erg rouwig is dirigent Gijs Leenaars niet over de verhuizing naar de Nieuwe Kerk: "Het is natuurlijk altijd jammer als zo'n mooie traditie opeens afgebroken wordt, maar na afgelopen december (het Bachkoor Holland voerde toen het Weihnachts Oratorium uit, red.) ben ik juist erg blij." De locatie is er zeker niet minder op geworden: "Het is een fantastisch mooie plek, die akoestisch zelfs meer geschikt is voor het werk van Bach. De Pieterskerk in Leiden is groter en heeft daardoor een enorme nagalm."

Ook dit jaar zijn er in de Passieweek weer vele uitvoeringen van de Matthäus-Passion te zien her en der in het land. De populariteit van het oratorium van Bach, over het lijdens- en sterfverhaal van Jezus, is ook nu weer bijzonder groot. Leenaars: "Mensen hebben sterk de behoefte om zich met spiritualiteit bezig te houden. En het verhaal spreekt ook tot de verbeelding." Volgens de dirigent vormt de Matthäus-Passion een soort markeringspunt. "Voor veel mensen is het een baken in de tijd, net als Kerstmis. En door vaste rituelen geven mensen richting aan een jaar." De massale belangstelling voor de Matthäus-Passion vindt hij alleen maar positief."Het kan voor mensen een opening zijn voor het werk van Bach of voor klassieke muziek überhaupt. Al is het wel meteen een flinke kluif. Als je deze vuurproef hebt doorstaan, kun je alles aan."

De iets oudere Johannes-Passion wordt veel minder vaak uitgevoerd. "Ik stel concertorganisaties wel eens voor om dat oratorium te doen. Maar dan worden ze zenuwachtig. De Matthäus-Passion kun je beter verkopen. Het is een soort van selffulfilling prophecy." Ook het publiek loopt minder warm voor de Johannes-Passion. "De Johannes-Passion is korter, meer filosofisch en strenger van vorm. De Matthäus-Passion is romantischer, wat mensen toch meer aanspreekt."

Is het ook zijn favoriete werk van Bach? "De Matthäus-Passion is fantastisch om te dirigeren, maar er zijn nog duizenden andere meesterwerken van hem. Maar het is zeker een hoogtepunt van Bach en van de hele muziekgeschiedenis." Hoewel Leenaars de Matthäus-Passion al vele keren dirigeerde, is het nog geen routine. "Elk jaar ga ik weer denken of ik het niet fout doe en of het niet heel anders zou moeten. Bach geeft geen tempo aan in zijn werk en laat veel open voor de uitvoerder. Dus ik moet veel zelf kiezen en beslissingen nemen. Maar ik durf intussen wel te zeggen dat ik het stuk goed ken."

Heeft hij nog een favoriet gedeelte? "Het mooiste, en voor mij tegelijkertijd het moeilijkste deel is het slotkoor. Dan ontstaat er een soort gekke opluchting. De mensen hebben het hele verhaal aangehoord en uren de kerkbanken doorstaan, en dan komt opeens nog die romantische muziek. Voor de uitvoerder is het de kunst om daar niet in te gaan zwelgen."

En dan de laatste noot: "Die heeft iets onbevredigends, iets onafs. Maar dat klopt ook wel. Het concert is afgelopen, maar het verhaal loopt nog door tot Pasen."

Eerdere publicatie in het AD Haagsche Courant.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten