De Plaatboef: een no nonsens platenzaak zoals het hoort 

Zaterdag is het weer Record Store Day, met tal van instore optredens en speciale vinyledities. De tweedehands platen- en cd winkel de Plaatboef aan de Oudegracht in Utrecht viert deze dag vanzelfsprekend mee.

In de oudste platenzaak van Utrecht staan nog geen optredens gepland, maar eigenaar Nico Kruithof verwacht dat er nog wel een paar bands komen spelen. ‘Vaak word ik op het laatste moment benaderd door muzikanten die nergens anders zijn ingedeeld. Zij kunnen dan hier terecht.’ In het verleden was het tijdens Record Store Day nog wel eens volle bak in de Plaatboef, met optredens de hele dag door, maar de ruimte in de winkel is te beperkt. ‘Mensen kunnen dan niet meer naar binnen om iets te kopen.’

Foto: Angeliek de Jonge

Dat er zaterdag (vooralsnog) geen bands in zijn muziekwinkel staan, betekent geenszins dat Plaatboef niet meedoet met Record Store Day. Ook hier kunnen muziekliefhebbers terecht voor mooie, exclusieve releases. Om na te gaan wanneer hij voor het eerst deelnam, peutert Kruithof een aantal over elkaar geplakte posters los. ‘Ah, vanaf 2012 zie ik. Dit jaar wordt het dus de elfde keer.’

Record Store Day is in 2008 in de VS opgezet om de onafhankelijke platenzaken te ondersteunen. Sinds 2010 worden ook in Nederland en veel andere landen allerlei muzikale activiteiten georganiseerd, zoals instore-concerten, meet & greets, exposities en lezingen. Wat kleinschalig begon, is uitgegroeid tot een jaarlijkse viering van labels en platenwinkels.

Tussen de speciale releases zit altijd wel iets verrassends, zegt Kruithof. ‘Een paar jaar geleden kwam er een plaat uit van de Dee Gees. Dat bleken de Foo Fighters te zijn die nummers speelden van de Bee Gees.’

De lijst met exclusieve platen, singels en cd’s waarop muziekwinkels dit jaar kunnen intekenen, kwam twee maanden geleden online te staan. Kruithof heeft tussen de 50 en 100 titels aangevraagd. ‘Maar je weet nooit wat je binnen krijgt. Het hangt er maar vanaf hoeveel persingen er zijn.’

Hij kiest niet alleen voor releases die in de smaak vallen bij zijn vaste publiek (‘liefhebbers van pop, rock, jazz en een beetje alternatief’). ‘Vorig jaar heb ik speciale uitgaves van Ace of Base en Rick Astley besteld, een paar jaar eerder een bijzondere release van Duran Duran. Normaal gesproken verkoop ik dat soort artiesten niet, maar ik weet dat er mensen die dag naar op zoek zijn.’

Kruithof vindt het jammer dat Record Store Day commerciëler is geworden. ‘Aanvankelijk was het bedoeld om de onafhankelijke platenwinkel te steunen. Tegenwoordig doet zelfs de Mediamarkt mee.’ De releases uit de begintijd waren ook specialer: ‘Er kwamen toen echt bijzondere dingen uit. Dat gebeurt nog steeds wel, maar veel minder. Zo werd er ooit een onbekende single uitgebracht van Nirvana. Daar was toen een enorme run op.’

Mensen uit het hele land komen op deze dag naar zijn zaak. ‘Het is altijd erg gezellig. Vorig jaar waren er veel bezoekers uit het oosten van het land. Die maakten er een dagje Utrecht van: eerst langs alle platenzaken, plaatjes kopen en tenslotte een hapje eten in de stad.’

Het is traditie dat de echte liefhebbers al om 8.00 in de rij staan. Bij Kruithof kunnen ze vooraf informeren wat er zoal gaat verschijnen, maar: ‘Reserveren kan niet. En online zijn de speciale edities pas de dag erna verkrijgbaar.’

De Plaatboef is de oudste platenzaak van Utrecht. In de loop van de jaren zijn er een heleboel verdwenen. ‘In totaal zijn er 22 geweest in Utrecht, ik heb ze pas nog eens geteld.’ Waarom is het Kruithof wel gelukt om te overleven? ‘Ik denk omdat ik altijd ben blijven doen waar ik achtersta. Mensen zeggen wel eens dat ik iets moet veranderen in mijn zaak. Maar ik zit hier al 38 jaar, waarom zou ik dat doen? In een Google Review las ik: ‘Plaatboef is een no nonsens platenzaak zoals die hoort te zijn. Rommelig en je kunt er uren doorbrengen en lekker over muziek ouwehoeren.’ En zo is het.’

Na een aantal mindere jaren, vooral door corona, gaat het nu goed met zijn winkel. ‘De elpees zijn niet aan te slepen en de cd’s zitten ontzettend in de lift.’ Dat laatste komt mede door de toename van het aantal jongeren in zijn winkel. ‘Die kopen stapels cd’s. Het lijkt alsof ze helemaal van het streamen zijn afgestapt. Vinyl is ook veel te duur geworden: nieuwe albums kosten soms wel 45 euro.’

Welke artiesten zijn nu populair bij jongeren? ‘Grappig genoeg zijn dat bands als Abba, Fleetwood Mac en Elton John. Ze komen ook voor Miley Cyrus en Justin Bieber hoor. Maar dat heb ik niet dus dan stuur ik ze door.’ De best verkochte plaat van vorig jaar was Rumours van Fleetwood Mac. ‘Ik vroeg een meisje hoe ze bij die oude muziek terecht was gekomen. Wat bleek: ze had bij de Primark een shirt gekocht met Fleetwood Mac erop en wilde weten wat voor soort band dat was haha.’

Eerdere publicatie in AD Utrechts Nieuwsblad.