Het muzikale protest van Sophie Straat

Ze wordt de koningin van een nieuwe generatie protestzangers genoemd. De Amsterdamse zangeres Sophie Straat verpakt haar maatschappelijk relevante boodschap in een smakelijke mix van smartlap en pop.

Als afstudeerproject aan de kunstacademie zong Sophie Straat (echte naam Sophie Schwartz) een lied over gentrificatie, iets waarmee ze zelf geconfronteerd werd in de Amsterdamse wijk De Pijp waar ze woonde. Vanaf dat moment is Straat protestzanger en zingt ze ook over onderwerpen als homohaat, de abortuswet in de VS en politiegeweld. Hoewel haar boodschap serieus is, zorgt humor voor een lichte toon. ‘Ja, ik breng het altijd met een knipoog. Dat maakt het draaglijker om met dit soort onderwerpen te dealen.’

Koos je voor de artiestennaam Straat omdat die goed past bij levensliederen?

‘Nee, Straat was altijd al mijn bijnaam. Toen het niet handig bleek om bij Facebook al je gegevens online te zetten, stelde mijn moeder voor om een andere achternaam te kiezen. Mijn broer en ik kozen voor ‘Straat’ omdat we veel op straat speelden. Vanaf dat moment dacht iedereen dat ik zo heette. Toen ik mijn eerste liedje uitbracht en een artiestennaam nodig had, was de keuze snel gemaakt.’

Best opvallend, een jonge zangeres die zegt beïnvloed te zijn door smartlappen.

‘Aanvankelijk luisterde ik er helemaal niet naar. Mijn ouders draaide de Stones en de Beatles. Toen ik de Zangeres zonder Naam hoorde, werd ik getriggerd. Zij kwam op voor homo’s en sprak zich uit tegen racisme en de oorlog in Vietnam. En als vrouw moest ze extra hard haar best doen. Dat alles sprak mij erg aan. Ik ben me gaan verdiepen in de betekenis van de smartlap.’

Is de boodschap bij jou belangrijker dan het liedje?

‘De reden waarom ik muziek maak zijn de teksten. Het gaat mij niet om mooie melodieën of mooi zingen. Ik schrijf liedjes omdat ik iets te zeggen heb en dat graag wil uitdragen. Dat kan iets persoonlijks zijn, maar ook iets dat ik om me heen zie gebeuren. Vaak zijn het thema’s waarmee vrouwen bijna dagelijks moeten dealen, zoals intimidatie. Ik zie elk liedje als een project. Eerst kijk ik naar de boodschap ervan en dan zoek ik daar geluiden en klanken bij. Zo gaat ‘De Vergiffenis’ over de abortuswet in de VS die vanwege het christelijke geloof is teruggedraaid. In dat lied hoor je kerkelijke geluiden, melodieën en koren. En bij ‘Mooier als je lacht’, een lied over intimidatie van vrouwen, vond ik een zachte, vrolijke en dromerige begeleiding passend omdat de tekst al zo beladen is.’

Het lied ‘Wat is het kut om agent te zijn’ is een luchtige cover van Fleetwood Macs ‘Everywhere’. Hoe kwam je op dat idee?

‘Ja, dat is het zo’n beetje zoetste liedje van Fleetwood Mac. Toen we dat op de radio hoorden, dachten we: ‘Daar moeten we het politiegeweld overheen gooien, dat werkt vast heel goed! Zo werk ik wel vaker met contrasten tussen muziek en tekst.’

Ik kan me zo voorstellen dat je best wat boze reacties hebt ontvangen op een lied met een dergelijke titel …

‘Ja, maar die krijg ik bij elk liedje. Mensen voelen zich snel aangevallen. Het is ook nooit onderbouwd, alleen zoiets als: ‘Kutwijf, ik hoop dat je doodgaat.’ Ja, zulke reacties krijg ik. In het begin had ik daar wel moeite mee, maar nu negeer ik het. Als je de aandacht trekt en iets te zeggen hebt, hoort dat er blijkbaar bij.’

‘Smartlap is niet dood’ is de titel van je debuutalbum. Maar klopt dat wel?

‘Zeker, mensen van mijn leeftijd smachten naar smartlappen. In de kroeg willen ze alleen maar Hazes horen. De titel komt van de term Punk’s is not dead. Ik hou van allerlei soorten muziek: pop, hiphop, r&b, maar ik haal vooral inspiratie uit punkmuziek. In die muziek werd ook veel geprotesteerd. Op het podium probeer ik ook altijd een dergelijk attitude uit te stralen. Mijn shows zijn best schreeuwerig. Smartlappen met een punkachterkant, zoiets.’

Je lied ‘Tweede Kamer’ met Goldband klinkt als Doe Maar. Toch denk ik dat jij meer affiniteit hebt met een maatschappelijk betrokken band als Klein Orkest.

‘Dat klopt. Harry Jekkers is een groot voorbeeld voor mij. In ‘Over de muur’ kiest hij geen partij, maar beschrijft hij de vogels die van de ene naar de andere kant vliegen. Over het oosten en het westen laat hij zich niet uit, hij zingt alleen over situaties aan beide kanten van de muur. Dat vind ik mooi en inspirerend.’

Wat hoop je te bereiken met je protestliederen?

‘Het is al mooi wanneer mensen mij nazeggen of dat ze meezingen als ik iets zeg, zing of schreeuw. Uiteindelijk wil ik wel Kamervragen oproepen haha. Waarover? Tja, er zijn zoveel relevante onderwerpen. Ik kan er zo vijf bedenken die ik geschikt vind, bijvoorbeeld de privileges van het koningshuis. Wat alvast heel positief is: door het lied ‘Tweede Kamer’ is er meer op vrouwen gestemd!’

Eerder verschenen in Uitagenda Utrecht.