Beter een slechte keuze dan geen keuze

Alles achter je laten en ergens anders opnieuw beginnen. Dat is het uitgangspunt van de tragikomische theatervoorstelling Sexual Healing. Een ongelukkig Nederlands gezin vertrekt naar Frankrijk en raakt daar in de ban van een geheimzinnige jongeman.

Nee, een directe link met het zwoele nummer uit het begin van de jaren tachtig is er niet. “Iedereen begint het te zingen als ik de titel van de voorstelling noem. Op associatief niveau zijn er wel connecties. Marvin Gaye probeerde in Oostende in het reine te komen met zichzelf. En er was ook nog die familietragiek met zijn vader. Maar Sexual Healing gaat zeker niet over hem,” vertelt regisseur Jeroen De Man.

Waar gaat het stuk wel over? “Over reiniging en heling. En over de verstoorde band die mensen hebben met het woord ‘seks’. Bestaat seks alleen uit die ene actie? Of is contact maken en naar elkaar kijken ook seks? En vechten met elkaar? Troosten?”

Het was de film ‘Teorema’ uit 1968 van de Italiaanse regisseur Pasolini die De Man inspireerde tot het maken van Sexual Healing. “Toen ik nog op de toneelschool zat, liep ik eens een lokaal binnen waar ze bezig waren met die film. “Het gaat over een vreemdeling die langskomt bij een gezin en seks heeft met iedereen,” werd me verteld. Dat vond ik een goed gegeven. Pas veel later ben ik de film gaan bekijken. Op een Poolse website en met Poolse ondertiteling. Dat kwam goed uit, want nu kon ik zelf verzinnen wat die mensen tegen elkaar zouden zeggen.”

De Man klopte aan bij de jonge toneeltekstschrijvers Jan Hulst en Kasper Tarenskeen. Het schrijversduo, niet vies van straattaal, hipsteridioom en social-mediataal, combineerde het verhaal van ‘Teorema’ met het uitgangspunt van de tv-serie ‘Ik vertrek’. En dus vertrekt een Nederlands gezin naar Frankrijk voor een nieuwe start en verschijnt er een geheimzinnige jongeman ten tonele. “Ik vind het leuk als ideeën haaks op elkaar staan,” zegt De Man over het samengaan van de twee nogal uiteenlopende verhaallijnen. “Eerder maakte ik al eens een voorstelling waarin ik bootvluchtelingen koppelde aan ritmische gymnastiek.”

Wat is eigenlijk de reden voor het gezin om naar Frankrijk te verhuizen? “Een groot verlangen naar het gras van de buren. De gezinsleden zijn volstrekt ongelukkig en zitten compleet met elkaar vast in bepaalde patronen. Je weet wel: patronen die zich openbaren als je met de kerst bij je ouders bent. Het gezin bestaat stuk voor stuk uit lieve mensen, maar je moet ze niet bij elkaar zetten. De ouders zitten verstrikt in hun huwelijk en de kinderen zijn weer thuis komen wonen. De druppel is het overlijden van hun vader/opa in het verzorgingshuis. Zolang hij daar zat, was dat de enige reden om nog in Nederland te blijven.”

Het gezin neemt deel aan het tv-programma On y va (“De concurrent van ‘Ik vertrek’ ”). Aanvankelijk gaat het niet eens zo slecht in Frankrijk. “Ze beginnen een verzorgingstehuis voor pensionado’s en zijn best gelukkig daar. Hun motivatie is ook oprecht, maar het werkt gewoon niet,” vertelt De Man. Als voorbereiding op de theatervoorstelling bekeek hij met de cast meerdere afleveringen van ‘Ik vertrek’. “Als mensen gelukkig zijn met elkaar, blijven ze dat ook na een vertrek. Of het avontuur nu slaagt of niet. Andersom geldt dat ook.”

Acteur Hein van der Heijden speelt de vader van het gezin. “Hij is een beetje een sullige man. Drinkt te veel en is idolaat van zijn vrouw. Iedere keer dat hij tegen haar zegt dat hij van haar houdt, krijgt hij de wind van voren.” De vader heeft zo zijn eigen reden om weg te willen, maar die gaan we hier niet verklappen. Het liefst vertrekt hij naar India, het land waarnaar zijn dochter is vernoemd. Uiteindelijk kiest het gezin de “vette middenweg” en koopt een bouwval in Frankrijk. “De vader wil het gaan opknappen, maar hij is te dronken. Wat ook niet helpt is dat hij een hekel heeft aan spijkers, zodat alles met hout en lijm aan elkaar wordt vastgemaakt,” vertelt Van der Heijden.

Bijzonder is dat er ook filmopnames zijn gemaakt in Frankrijk. Die worden vertoond tijdens de voorstelling. De Man: “Ik dacht: als ik een video toevoeg, wordt het vast een overweldigende trip. Ik wil het publiek in vervoering brengen. En het reisje was ook goed voor de groepsbinding. Een soort method acting eigenlijk haha.”

Zit er volgens hem een boodschap in de voorstelling? “Vaak worden beslissingen en groupe genomen. Maar soms moet je je eigen keuzen maken, ook al blijken ze achteraf niet slim te zijn geweest. Te vaak blijven mensen, in hun werk of relatie, hangen in besluiteloosheid,” zegt De Man. Sexual Healing neemt aan het eind een onverwachte afslag. “Je gaat het theater met veel vragen in en komt er met nog meer vragen uit.”

Eerdere publicatie in het AD Amersfoortse Courant.