Gered door de piano
15 september komt de Libanese pianist Rami Khalifé naar Nederland. Ternauwernood overleefde hij als kind een bomaanslag in Beiroet. Zijn piano speelde hierbij een cruciale rol. “Als je het wilde horen, klonken de bommen als muziek.”
Op internet doet het verhaal de ronde dat hij tijdens een bombardement voor een café piano speelde. Het instrument zou als schild gediend hebben. Vanuit zijn huidige woonplaats, Melbourne, vertelt Khalifé telefonisch dat het in werkelijkheid iets anders is gegaan. Als zesjarig jongetje reed hij op zijn kinderfiets over het terras van het appartement van zijn gezin. Toen het fietsen hem verveelde, ging hij naar binnen om piano te spelen. “Precies op dat moment ontplofte er in de supermarkt beneden ons een bom. Het glas sprong uit de ramen en de scherven kwamen terecht op de plek waar ik vlak daarvoor aan het spelen was. Als ik daar was gebleven, was ik wellicht gedood of zwaargewond geraakt.” Een paar dagen later laat Khalifé via de mail weten dat ik ook voor het andere verhaal kan kiezen als me dat beter uitkomt …
Dramatische incidenten als deze waren aan de orde van de dag in het Libanon van de jaren tachtig. “Er zijn vele voorvallen geweest waarbij mijn familie en ik het risico liepen om gedood of verwond te worden. Dagelijks werden we blootgesteld aan gevaar. Maar vanwege de symboliek met mijn latere leven vertel ik graag over deze gebeurtenis”. Want direct of indirect: de piano redde zijn leven. Was die plotse drang om te stoppen met fietsen en piano te spelen puur toeval denkt hij, of heeft de voorzienigheid hem een handje geholpen? “Ik wil graag geloven dat hogere machten me beschermd hebben. Vooral omdat de piano zo’n belangrijk onderdeel van mijn leven is geworden. Hij is toen mijn vriend geworden en zal dat altijd blijven.”
Rami Khalifé groeide op met muziek. Hij is de zoon van de Libanese oedspeler Marcel Khalifé, die in de Arabische wereld zeer populair is. Zijn moeder is zangeres. Als kind luisterde hij urenlang naar symfonieën op de radio. “Muziek was als brood voor mij. En het zorgde voor enige afleiding en vrolijkheid.” Tijdens momenten van gevaar werd op de transistorradio overgeschakeld van klassieke muziek naar het laatste nieuws. In de gang, ver weg van alle ramen, luisterde het gezin naar informatie over mogelijke doelwitten en de verwachte duur van een aanval. “Altijd was er de angst dat ons gebouw geraakt zou worden. Soms waren er ontploffingen op tien meter afstand. Ik herinner me het geluid van de bommen nog heel goed. Als je het wilde horen, klonk het als muziek.”
Dramatische incidenten als deze waren aan de orde van de dag in het Libanon van de jaren tachtig. “Er zijn vele voorvallen geweest waarbij mijn familie en ik het risico liepen om gedood of verwond te worden. Dagelijks werden we blootgesteld aan gevaar. Maar vanwege de symboliek met mijn latere leven vertel ik graag over deze gebeurtenis”. Want direct of indirect: de piano redde zijn leven. Was die plotse drang om te stoppen met fietsen en piano te spelen puur toeval denkt hij, of heeft de voorzienigheid hem een handje geholpen? “Ik wil graag geloven dat hogere machten me beschermd hebben. Vooral omdat de piano zo’n belangrijk onderdeel van mijn leven is geworden. Hij is toen mijn vriend geworden en zal dat altijd blijven.”
Rami Khalifé groeide op met muziek. Hij is de zoon van de Libanese oedspeler Marcel Khalifé, die in de Arabische wereld zeer populair is. Zijn moeder is zangeres. Als kind luisterde hij urenlang naar symfonieën op de radio. “Muziek was als brood voor mij. En het zorgde voor enige afleiding en vrolijkheid.” Tijdens momenten van gevaar werd op de transistorradio overgeschakeld van klassieke muziek naar het laatste nieuws. In de gang, ver weg van alle ramen, luisterde het gezin naar informatie over mogelijke doelwitten en de verwachte duur van een aanval. “Altijd was er de angst dat ons gebouw geraakt zou worden. Soms waren er ontploffingen op tien meter afstand. Ik herinner me het geluid van de bommen nog heel goed. Als je het wilde horen, klonk het als muziek.”
Toen Khalifé acht jaar was, vluchtte het gezin naar Frankrijk. De beslissing om te immigreren naar de voormalige kolonisator lag voor de hand: “We kenden de Franse taal en cultuur, en veel vrienden van mijn ouders waren ook naar Frankrijk gevlucht.” Eenvoudig was de verandering van woonomgeving niet voor de jongen uit Beiroet. “Als kind was het heel zwaar om me aan te passen. Ik mis mijn land nog steeds, maar ik probeer er het beste uit te halen. Je kunt nu eenmaal niet alles hebben en je moet leven met de mislukkingen, teleurstellingen en dingen die je mist in je leven.” Hij had het ook slechter kunnen treffen: “Wij hadden nog het geluk dat we weg konden gaan. Dat gold niet voor iedereen. En nu kan ik er elk moment terugkeren. Veel van mijn familie woont er nog.“
Na een muziekopleiding op het Franse conservatorium kreeg Khalifé de kans om piano te studeren aan de prestigieuze Julliard School in New York. Zijn talent was onomstreden en hij won diverse muziekprijzen. In zijn gezin was muziek alom aanwezig, maar van enige dwang van zijn ouders is nooit sprake geweest. “Ik ben muziek gaan studeren omdat ik dat graag wilde. Het was een persoonlijke keuze. Ik ben geboren met een passie voor muziek.” Zijn vader was wel de grote stimulator. “Hij was heel belangrijk voor mijn muzikale evolutie. Ik zag hoe succesvol hij was en hoeveel mensen van hem hielden.” De beste les die hij van hem meekreeg: “Geloof in jezelf en je kunst, en schaam je niet voor wie je bent. Ongeacht wat de anderen zeggen. Wees een vrij artiest.”
Die levensles heeft Khalifé zich ter harte genomen. “Ik ben altijd een out of the box denker geweest. Mijn muzikale spectrum is weid. Daarom ben ik van nature in staat om naar veel verschillende muziek te luisteren en een eigen stijl te creëren. Ik luister naar klassiek, maar ook naar jazz, rock, hiphop en elektronische muziek. Mijn klassieke opleiding heeft me veel opgeleverd, maar ik heb ook altijd geïmproviseerd. Ik hou ervan om mensen te verrassen. In mijn muziek maak ik een soort assemblage van alle avonturen, reizen en culturen die ik heb ervaren. Het is de verbeelding van mijn leven.”
Denkt hij nog vaak terug aan de oorlogsjaren in Beiroet? “Ja, maar dan vooral aan het overall effect van mijn jeugd op wie ik nu ben. Meer dan aan het particuliere incident denk ik aan het algemene van die tijd: De angst waarin mijn familie en ik leefden, de bedreigingen. Ik hoor nog steeds de geluiden van de bommen en van de mensen die over straat rennen. Die staat van chaos draag ik altijd binnen in me. Veel van mijn composities zijn gebaseerd op die herinneringen.”
En de piano die hem als zesjarig jongetje redde? “Die bestaat nog steeds. Je ziet hem op de cover van mijn laatste album. En in de clip van Continuum speel ik er op. Hij staat nu in mijn huis in Libanon. Die piano doe ik nooit meer weg.”
Eerdere publicatie in VPRO Gids.
Na een muziekopleiding op het Franse conservatorium kreeg Khalifé de kans om piano te studeren aan de prestigieuze Julliard School in New York. Zijn talent was onomstreden en hij won diverse muziekprijzen. In zijn gezin was muziek alom aanwezig, maar van enige dwang van zijn ouders is nooit sprake geweest. “Ik ben muziek gaan studeren omdat ik dat graag wilde. Het was een persoonlijke keuze. Ik ben geboren met een passie voor muziek.” Zijn vader was wel de grote stimulator. “Hij was heel belangrijk voor mijn muzikale evolutie. Ik zag hoe succesvol hij was en hoeveel mensen van hem hielden.” De beste les die hij van hem meekreeg: “Geloof in jezelf en je kunst, en schaam je niet voor wie je bent. Ongeacht wat de anderen zeggen. Wees een vrij artiest.”
Die levensles heeft Khalifé zich ter harte genomen. “Ik ben altijd een out of the box denker geweest. Mijn muzikale spectrum is weid. Daarom ben ik van nature in staat om naar veel verschillende muziek te luisteren en een eigen stijl te creëren. Ik luister naar klassiek, maar ook naar jazz, rock, hiphop en elektronische muziek. Mijn klassieke opleiding heeft me veel opgeleverd, maar ik heb ook altijd geïmproviseerd. Ik hou ervan om mensen te verrassen. In mijn muziek maak ik een soort assemblage van alle avonturen, reizen en culturen die ik heb ervaren. Het is de verbeelding van mijn leven.”
Denkt hij nog vaak terug aan de oorlogsjaren in Beiroet? “Ja, maar dan vooral aan het overall effect van mijn jeugd op wie ik nu ben. Meer dan aan het particuliere incident denk ik aan het algemene van die tijd: De angst waarin mijn familie en ik leefden, de bedreigingen. Ik hoor nog steeds de geluiden van de bommen en van de mensen die over straat rennen. Die staat van chaos draag ik altijd binnen in me. Veel van mijn composities zijn gebaseerd op die herinneringen.”
En de piano die hem als zesjarig jongetje redde? “Die bestaat nog steeds. Je ziet hem op de cover van mijn laatste album. En in de clip van Continuum speel ik er op. Hij staat nu in mijn huis in Libanon. Die piano doe ik nooit meer weg.”
Eerdere publicatie in VPRO Gids.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten