De dromen van asielzoekers in Overvecht 

Honderden vluchtelingen streken in 2017 en 2018 neer in een tijdelijk asielzoekerscentrum in het Utrechtse Overvecht. Hoopvol, met dromen over een nieuwe toekomst. Maar die kwamen lang niet altijd uit, blijkt uit een documentaire van Jos Bierings en Marieke Spee.

De 25-jarige Pakistaan Saddam Hussain is een van de geportretteerden. ,,In de VS had hij een studiebeurs aangevraagd, maar die werd afgewezen vanwege zijn naam en land van herkomst,” vertelt Bierings. Spee voegt toe: ,,Hij had biochemie gestudeerd en sprak goed Engels. Het was een intelligente, open jongen. We hadden meteen een goede klik met hem. Zijn droom was om in Nederland champignons te kweken op koffiedrab.” Ondanks goede bedoelingen komt zijn plan niet van de grond. De onzekerheid over zijn verblijfstatus zorgt ervoor dat hij zijn zaakjes niet rond krijgt. Hussain wacht de procedure niet af en vertrekt naar Parijs waarna de documentairemakers hem uit het oog verliezen.

De Irakese Karama Almaliki, die met haar dochters en schoonzus in Overvecht verblijft, is de tweede vluchteling die wordt geportretteerd. In afwachting van een verblijfsvergunning werkt ze als vrijwilliger bij kringloopwinkel Emmaus in Lombok. Pijnlijk is de scene waarin de vrouw de afwijzing op haar vergunningaanvraag onder ogen krijgt. Het gezin verblijft nu in azc Ter Apel dat vluchtelingen voorbereidt op een uitzetting. ,,We zijn er gaan kijken. Ze hebben het heel zwaar daar. De dochters willen terug naar Utrecht", vertelt Bierings. Spee: ,,De meeste vluchtelingen krijgen geen status. Het is misschien wel goed om dat ook te laten zien.”

Het azc aan de Einsteindreef in Overvecht bood in 2017 en 2018 plek aan ongeveer 400 asielzoekers. Zij kregen, net als 38 jongeren uit de stad én buurtbewoners van Overvecht, met behulp van cursussen en workshops de kans om aan hun toekomst te werken. Ook werden er activiteiten georganiseerd om de vluchtelingen en wijkbewoners met elkaar in contact te brengen. Het project werd Plan Einstein gedoopt.

Weerstand
Plan Einstein riep aanvankelijk enige weerstand op in de wijk. Ook bij Johan van Doorn, die door de filmmakers werd gevolgd. De vijftiger is in eerste instantie sceptisch over de opvang van asielzoekers in zijn wijk. Hij zit al jaren in de bijstand, maar slaagt er tijdens het project in om zelfstandig klusser te worden. Toch nog een succesverhaal dus. Bierings had de ontwikkelingen bij de twee asielzoekers liever anders gezien, maar zegt ook: „Alle vluchtelingen waren positief over het plan, ongeacht de uitkomst ervan. De opleidingen die ze hebben gevolgd kunnen ze ook gebruiken in hun land van herkomst.”

Waarom kozen de documentairemakers voor dit project? ,,We hebben vaker films gemaakt in Overvecht en kennen de buurt goed,” zegt Spee. “Als ik hoor over een experiment in mijn omgeving wil ik zien of het gaat lukken en hoe buurtbewoners reageren. Ik vind het heel waardevol om daar met een andere blik naar te kijken dan die van beleidsmakers en deelnemers.”

Het tweetal kijkt met voldoening terug op het maken van de film. Spiering: ,,We hebben er ook bijzondere contacten mee opgedaan. Na de aanslag in Utrecht vorig jaar waren Karama en Sadam de eersten die vroegen of we wel veilig waren. Je bouwt toch een band met ze op.”

Eerdere publicatie in het AD Utrechts Nieuwsblad.