Pussy Riot: 'Vrijheid is niet vanzelfsprekend'
Maria Alyokhina, oprichtend lid van de Russische politieke punkrockband Pussy Riot, geeft met de voorstelling Riot Days een inkijkje in haar verhaal van protest, politie, de gevangenis in Moskou en politiek activisme. De voorstelling is een mix van quotes en poëtische statements, en wordt ondersteund door sax, drums, electronica en performers.
“Kun je me over tien minuten nog eens bellen? Mijn telefoon werkt niet momenteel.” Nu het eindelijk gelukt is om contact te krijgen met Maria Alyokhina, na maanden van vruchteloos mailen, bellen en anderszins, belooft haar eerste opmerking weinig goeds. Maar zowaar: Tien minuten later beantwoordt de Russische redelijk welwillend, vanuit een rumoerige eetgelegenheid en af en toe met volle mond, de vragen over de theatervoorstelling. De eerste woorden zijn in het Russisch, maar gelukkig schakelt ze meteen over op het Engels, met een grappig accent.
Nee, in Utrecht is ze nog nooit geweest, bekent ze. Eerder dit jaar was ze wel in Amsterdam, om een lezing te geven aan de UvA. “Ik vind het altijd interessant om feedback te krijgen op mijn verhaal uit andere landen. Amsterdam vond ik overigens veel te druk,” zegt de Moskou woonachtige Alyokhina. Het verhaal waarmee ze nu in het theater staat, is volgens haar niet gebonden aan een specifiek land of regime. “Het is een universele vertelling over menselijke waarden en politieke gevangenschap en laat zich niet beteugelen door landsgrenzen.”
Pussy Riot werd in 2011 opgericht en bestond aanvankelijk uit elf vrouwen die in Rusland ondergronds provocerende guerrilla-punkrock optredens verzorgden. Hun teksten behandelden onderwerpen die in Rusland zeer controversieel zijn, zoals vrouwenrechten en seksuele geaardheid. Ook werd er felle kritiek geuit op Poetin.
Begin 2012 zorgde Pussy Riot voor flinke beroering toen het gezelschap in een kerk in Moskou, gehuld in fel gekleurde kleding en bivakmutsen, een protestlied begon te spelen. De actie was gericht tegen de leiders van de Orthodoxe kerk die Poetin steunden tijdens zijn verkiezingscampagne. Drie van de leden van de band (Maria ‘Masha’ Alyokhina, Nadezhda Tolokonnikova en Yekaterina Samutsevich) werden veroordeeld tot twee jaar gevangenschap.
Over die periode in een Russische vrouwengevangenis schreef Alyokhina het boek Riot Days. “Er was sprake van slavernij, vergelijkbaar met de Goelagperiode. Alle gevangenen moeten twaalf tot veertien uur werken en worden voortdurend in de gaten gehouden door de politie en het leger. Normaal eten krijg je niet en er is een groot tekort aan medicijnen. En er is niemand die controleert of de mensenrechten wel worden nageleefd.” Ze ging tien dagen in hongerstaking. Na 21 maanden kwam Alyokhina vrij omdat de grondwet in Rusland in 2013 20 jaar bestond.
Haar autobiografie Riot Days gaat niet alleen over de deplorabele toestand in Russische gevangenissen, benadrukt ze. “Het gaat over opstand in het algemeen en roept op om actie te ondernemen tegen elke politieke situatie die niet deugt.” Wat is de belangrijkste les uit haar boek? “Dat je elke dag voor je vrijheid moet vechten. Vrijheid is niet vanzelfsprekend. In mijn boek, en ook in mijn show geef ik lessen over hoe je je dat kunt doen. En ik vertel ook wat er met je kan gebeuren als je je vrijheid verliest.” Ze sleepte de gewelddadige bewakers voor de rechtbank en won de eerste zaak in de geschiedenis van het Russische strafsysteem.
In haar boek beschrijft Alyokhina gedwongen, en vernederende onderzoeken die ze moest ondergaan. Soms zelfs naakt en gynaecologisch. Ook vertelt ze hoe ze werd geïsoleerd van andere vrouwelijke gevangenen, die van de autoriteiten roddels over haar kregen te horen zodat ze de pest aan haar kregen. Dat vond ze psychologisch de moeilijkste momenten.
De situatie in Rusland is er na het proces tegen Pussy Riot niet beter op geworden. Integendeel. “Sindsdien is de toestand alleen maar verslechterd. Op dit moment zijn er honderden politieke gevangenen. Gelukkig staan we daar dus niet meer alleen in ,” zegt ze enigszins cynisch. Ondanks haar ervaringen in het werkkamp gaat ze door met de strijd. “Voorlopig zie ik nog geen reden om te stoppen. Als we dat doen maken we het de gezagsdragers te gemakkelijk, en dat willen we niet natuurlijk.”
Pussy Riot liet onder andere van zich horen met acties tijdens de winterspelen in Sochi, het WK Voetbal, in diverse video’s en als sprekers op conferenties en festivals. In 2016 debuteerde Maria Alyokhina als actrice met een hoofdrol in Burning Doors, een toneelstuk van het Belarus Free Theatre over politieke gevangenen in Rusland.
Kunst kan een grote rol spelen bij de opstand: “Artiesten zijn in staat om de wereld te veranderen. Voor mensen die macht hebben is kunst gevaarlijk, want kunst staat vaak voor het tegenovergestelde dan waar zij voor staan.” De acties van Pussy Riot kunnen wereldwijd op veel support rekenen. Zo ontvingen de bandleden morele ondersteuning van artiesten als de Red Hot Chili Peppers, Madonna en Sting. “Daar zijn we natuurlijk erg blij mee. Door alle aandacht voor onze zaak zullen we niet meer zo snel geslagen of gedood worden.”
Maar een zorgeloos bestaan zit er niet in. “Elke maand worden we wel een keer gearresteerd en krijgen we een flinke boete. En dit jaar mocht ik het land niet uit. Maar ja, dat is ons lot,” zegt Alyokhina berustend. Elk publiek protest van Pussy Riot in Moskou kost de band maar liefst 3000 euro. “Als je niet betaalt, mag je Rusland niet verlaten. En ik heb dat geld niet, dus dan word je in de ban gedaan.” Ook wordt ze voortdurend in de gaten gehouden door de autoriteiten. Alles wat ze schrijft op de sociale media wordt gevolgd, gesprekken worden afgeluisterd. “Daar leef ik al zeven jaar mee. Het maakt me niet bang.”
Maria Alyokhina wordt tijdens deze tour vergezeld door Kyrill Masheka van het Belarus Free Theatre en Max en Nastya van muziekgroep AWOTT. De muziek is een combinatie van electronica, beats, drones en stilte. Het verhaal wordt in het Russisch verteld op de beat, met geschreeuw en gefluister, dansend en knielend. Ook zijn er quotes van dissidenten. Het befaamde optreden in de kathedraal in Moskou ontbreekt niet.
Nee, in Utrecht is ze nog nooit geweest, bekent ze. Eerder dit jaar was ze wel in Amsterdam, om een lezing te geven aan de UvA. “Ik vind het altijd interessant om feedback te krijgen op mijn verhaal uit andere landen. Amsterdam vond ik overigens veel te druk,” zegt de Moskou woonachtige Alyokhina. Het verhaal waarmee ze nu in het theater staat, is volgens haar niet gebonden aan een specifiek land of regime. “Het is een universele vertelling over menselijke waarden en politieke gevangenschap en laat zich niet beteugelen door landsgrenzen.”
Pussy Riot werd in 2011 opgericht en bestond aanvankelijk uit elf vrouwen die in Rusland ondergronds provocerende guerrilla-punkrock optredens verzorgden. Hun teksten behandelden onderwerpen die in Rusland zeer controversieel zijn, zoals vrouwenrechten en seksuele geaardheid. Ook werd er felle kritiek geuit op Poetin.
Begin 2012 zorgde Pussy Riot voor flinke beroering toen het gezelschap in een kerk in Moskou, gehuld in fel gekleurde kleding en bivakmutsen, een protestlied begon te spelen. De actie was gericht tegen de leiders van de Orthodoxe kerk die Poetin steunden tijdens zijn verkiezingscampagne. Drie van de leden van de band (Maria ‘Masha’ Alyokhina, Nadezhda Tolokonnikova en Yekaterina Samutsevich) werden veroordeeld tot twee jaar gevangenschap.
Over die periode in een Russische vrouwengevangenis schreef Alyokhina het boek Riot Days. “Er was sprake van slavernij, vergelijkbaar met de Goelagperiode. Alle gevangenen moeten twaalf tot veertien uur werken en worden voortdurend in de gaten gehouden door de politie en het leger. Normaal eten krijg je niet en er is een groot tekort aan medicijnen. En er is niemand die controleert of de mensenrechten wel worden nageleefd.” Ze ging tien dagen in hongerstaking. Na 21 maanden kwam Alyokhina vrij omdat de grondwet in Rusland in 2013 20 jaar bestond.
Haar autobiografie Riot Days gaat niet alleen over de deplorabele toestand in Russische gevangenissen, benadrukt ze. “Het gaat over opstand in het algemeen en roept op om actie te ondernemen tegen elke politieke situatie die niet deugt.” Wat is de belangrijkste les uit haar boek? “Dat je elke dag voor je vrijheid moet vechten. Vrijheid is niet vanzelfsprekend. In mijn boek, en ook in mijn show geef ik lessen over hoe je je dat kunt doen. En ik vertel ook wat er met je kan gebeuren als je je vrijheid verliest.” Ze sleepte de gewelddadige bewakers voor de rechtbank en won de eerste zaak in de geschiedenis van het Russische strafsysteem.
In haar boek beschrijft Alyokhina gedwongen, en vernederende onderzoeken die ze moest ondergaan. Soms zelfs naakt en gynaecologisch. Ook vertelt ze hoe ze werd geïsoleerd van andere vrouwelijke gevangenen, die van de autoriteiten roddels over haar kregen te horen zodat ze de pest aan haar kregen. Dat vond ze psychologisch de moeilijkste momenten.
De situatie in Rusland is er na het proces tegen Pussy Riot niet beter op geworden. Integendeel. “Sindsdien is de toestand alleen maar verslechterd. Op dit moment zijn er honderden politieke gevangenen. Gelukkig staan we daar dus niet meer alleen in ,” zegt ze enigszins cynisch. Ondanks haar ervaringen in het werkkamp gaat ze door met de strijd. “Voorlopig zie ik nog geen reden om te stoppen. Als we dat doen maken we het de gezagsdragers te gemakkelijk, en dat willen we niet natuurlijk.”
Pussy Riot liet onder andere van zich horen met acties tijdens de winterspelen in Sochi, het WK Voetbal, in diverse video’s en als sprekers op conferenties en festivals. In 2016 debuteerde Maria Alyokhina als actrice met een hoofdrol in Burning Doors, een toneelstuk van het Belarus Free Theatre over politieke gevangenen in Rusland.
Kunst kan een grote rol spelen bij de opstand: “Artiesten zijn in staat om de wereld te veranderen. Voor mensen die macht hebben is kunst gevaarlijk, want kunst staat vaak voor het tegenovergestelde dan waar zij voor staan.” De acties van Pussy Riot kunnen wereldwijd op veel support rekenen. Zo ontvingen de bandleden morele ondersteuning van artiesten als de Red Hot Chili Peppers, Madonna en Sting. “Daar zijn we natuurlijk erg blij mee. Door alle aandacht voor onze zaak zullen we niet meer zo snel geslagen of gedood worden.”
Maar een zorgeloos bestaan zit er niet in. “Elke maand worden we wel een keer gearresteerd en krijgen we een flinke boete. En dit jaar mocht ik het land niet uit. Maar ja, dat is ons lot,” zegt Alyokhina berustend. Elk publiek protest van Pussy Riot in Moskou kost de band maar liefst 3000 euro. “Als je niet betaalt, mag je Rusland niet verlaten. En ik heb dat geld niet, dus dan word je in de ban gedaan.” Ook wordt ze voortdurend in de gaten gehouden door de autoriteiten. Alles wat ze schrijft op de sociale media wordt gevolgd, gesprekken worden afgeluisterd. “Daar leef ik al zeven jaar mee. Het maakt me niet bang.”
Maria Alyokhina wordt tijdens deze tour vergezeld door Kyrill Masheka van het Belarus Free Theatre en Max en Nastya van muziekgroep AWOTT. De muziek is een combinatie van electronica, beats, drones en stilte. Het verhaal wordt in het Russisch verteld op de beat, met geschreeuw en gefluister, dansend en knielend. Ook zijn er quotes van dissidenten. Het befaamde optreden in de kathedraal in Moskou ontbreekt niet.
Eerdere publicatie in Uitagenda Utrecht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten